Rozdzielność majątkowa nie wpływa na liczenie pięciu lat dla sprzedaży nieruchomości

Ustanowienie umownie rozdzielności majątkowej małżeńskiej nie wpływa negatywnie na skutki podatkowe w stosunku do dzielonego majątku. W efekcie 5 letni termin, po których nastąpić może sprzedaż nieruchomości nabytej przez małżonków,  liczyć należy od chwili kupna jej do majątku wspólnego. Podział umowny i przydzielenie jej w całości na rzecz jednego z nich nie będzie miała znaczenia.  

Małżonkowie mają prawo dokonywać podziału majątku wspólnego i sprzedaży go. Jeśli ustanowią rozdzielność majątkową oraz podział majątku wspólnego i nieruchomości, w tym również prawa do nich (np. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego) przekażą jednemu z nich nabyła w całości, to podział nie stanowi nabycia tego majątku dla celów podatkowych. 

Kodeks rodzinny i opiekuńczy – nabywa się do majątku wspólnego w częściach niepodzielnych, nieidentyfikowalnych

Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Ustrój wspólności ustawowej obejmujący dorobek obojga małżonków ukształtowany został przez ustawodawcę jako wspólność łączna bezudziałowa. Wspólność ta charakteryzuje się tym, że w czasie jej trwania małżonkowie nie mają określonych udziałów w majątku wspólnym, nie mogą zatem rozporządzać udziałami, a także nie mogą żądać podziału majątku objętego wspólnością.

<<Sprzedałeś nieruchomość - pamiętaj o PIT-39>>

Ustawowy ustrój między małżonkami może ulec zniesieniu lub ograniczeniu wskutek zawartej między nimi umowy, na skutek orzeczenia sądu albo z mocy prawa. Zarówno w przypadku umownego jak i sądowego wyłączenia wspólności ustawowej w czasie trwania małżeństwa wspólność ustawowa ustaje.

NSA: Podatkowo – istotny moment nabycia do majątku wspólnego, nawet gdy później następuje rozdział majątku

Dla oceny skutków podatkowych odpłatnego zbycia nieruchomości kluczowy jest moment poniesienia wydatku na nabycie tego składnika do majątku wspólnego i to, że tego wydatku – w momencie jego poniesienia – nie można przypisać jednemu bądź drugiemu małżonkowi w udziałach o określonej wielkości. 

Analogiczna kwestia określenia momentu nabycia nieruchomości i praw majątkowych, mająca zastosowanie również w związku z podziałem majątku małżeńskiego, była przedmiotem uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 maja 2017 r., sygn. akt II FPS 2/17. Wskazano w niej, że dla celów opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych nabytych przez małżonka w wyniku dziedziczenia po drugim małżonku, datą ich nabycia lub wybudowania w rozumieniu tego przepisu jest dzień nabycia (wybudowania) tych nieruchomości i praw majątkowych do majątku wspólnego małżonków. 

<<Darowizna mieszkania - ulga podatkowa>>

W uzasadnieniu tej uchwały Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że w przypadku nabycia nieruchomości przez małżonków pozostających w majątkowej wspólności małżeńskiej nie ma możliwości określenia tego, w jakich częściach nastąpiło nabycie nieruchomości. Nie jest możliwe nabycie nieruchomości w określonym udziale przez małżonków pozostających we współwłasności majątkowej małżeńskiej i działających jednocześnie, co wynika z istoty wspólności małżeńskiej. Wspólność małżeńska (łączna) to wspólność bezudziałowa, a w czasie jej trwania małżonkowie nie mogą rozporządzać swoimi prawami do majątku wspólnego, jako całości. Nie mogą także rozporządzać udziałem w jakimkolwiek przedmiocie należącym do tego majątku. 

Skoro, z uwagi na wspólność majątkową, nie można wyodrębnić udziałów, które małżonkowie posiadali w chwili nabycia nieruchomości w małżeństwie, to nie można też przyjąć – w sprawie wskazanej przez NSA - że pięcioletni termin biegnie od daty nabycia nieruchomości w drodze spadku. Dla oceny skutków podatkowych odpłatnego zbycia nieruchomości kluczowy jest moment poniesienia wydatku na nabycie tego składnika do majątku wspólnego i to, że tego wydatku – w momencie jego poniesienia – nie można przypisać jednemu bądź drugiemu małżonkowi w udziałach o określonej wielkości.

Podział majątku i przypisanie go jednemu z małżonków nie wpływa na okres 5 lat od daty nabycia

Zatem gdy do nabycia udziału w lokalu mieszkalnym dojdzie po ustaniu małżeńskiej wspólności ustawowej w wyniku zawarcia majątkowej umowy małżeńskiej o podziale majątku wspólnego, okres 5 lat liczyć należy od daty pierwotnego nabycia majątku. Zarówno w wyniku podziału majątku dorobkowego jak i w wyniku ustania wspólności ustawowej wobec jednego z małżonków następuje nabycie nieruchomości lub prawa majątkowego wcześniej nabytego do ustawowej wspólności małżeńskiej i za datę nabycia w świetle uchwały należy uznać tą datę. Późniejsze/następcze zdarzenia prawne (sposób ustania ustawowej wspólności małżeńskiej) nie mają zatem w tym aspekcie prawnopodatkowego znaczenia dla ustania daty nabycia nieruchomości lub prawa majątkowego.

Źródło: Dyrektor KIS w interpretacji z dnia 6.07.2018 r., sygn. akt 0115-KDIT2-1.4011.209.2018.1.MN.