Ministerstwo Finansów zapowiada zmiany w opodatkowaniu fundacji rodzinnych. Nowe przepisy mają objąć m.in. najem krótkoterminowy, uczestnictwo w zagranicznych spółkach i ograniczenia w zbywaniu majątku. Ekspert wyjaśnia, jakie konsekwencje będą miały te regulacje dla fundacji rodzinnych oraz jak przygotować się na wejście ustawy w życie od 1 stycznia 2026 r.
Na początku sierpnia Minister Finansów ogłosił założenia projektu ustawy zmieniającej ustawę o podatku dochodowym od osób prawnych. Przedmiotem projektu miały być zmiany w opodatkowaniu fundacji rodzinnych. Według Ministerstwa zbyt często fundacje rodzinne są tworzone nie w celu zabezpieczenia majątku i zapewnienia sukcesji firmom rodzinnym, lecz wyłącznie po to by korzystać z preferencyjnego opodatkowania przez agresywną optymalizację podatkową. Stąd też proponowane zmiany miałyby objąć opodatkowanie najmu krótkoterminowego w fundacji rodzinnej, opodatkowanie fundacji rodzinnej z tytułu uczestnictwa w zagranicznych spółkach transparentnych podatkowo oraz zagranicznych jednostek kontrolowanych (CFC), a także nałożenia 3-letniej karencji w zbywaniu mienia ze zwolnieniem podatkowym.
Najem krótkoterminowy w fundacji rodzinnej
Kwestia najmu krótkoterminowego jest ciągle przedmiotem sporów podatkowych. Z jednej strony fundacja rodzinna korzysta ze zwolnienia podatkowego w przypadku wynajmowania mienia, z drugiej organy skarbowe uważają, że najem krótkoterminowy nie jest naprawdę najmem, w związku z czym powinien być opodatkowany sankcyjną stawką 25%. W najnowszych orzeczeniach sądy administracyjne stają jednak po stronie fundacji rodzinnych wskazując, że nie ma podstaw by różnicować skutków podatkowych dla najmu określonego w przepisach kodeksu cywilnego i najmu krótkoterminowego.
Źródło: Shutterstock
Opodatkowanie fundacji rodzinnej w związku z uczestnictwem w spółkach transparentnych podatkowo
Podobnie jak najem krótkoterminowy sprawy dotyczące opodatkowania fundacji rodzinnej w związku z uczestnictwem w spółkach transparentnych podatkowo (szczególnie spółek luksemburskich) również często kończą się w sądzie. Organy skarbowe uważały, że pomimo tego, że spółki takie działają jak fundusze inwestycyjne, to są one transparentne podatkowo, i nie mieszczą się w działalności ustawowej fundacji rodzinnej (przystępowanie do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach). I w tym przypadku sądy często stają po stronie podatników uznając, że status podatkowy spółki nie ma żadnego znaczenia przy ocenie, czy zagraniczna spółka jest spółką handlową, czy nie.
Zbycie składników majątku fundacji
Nie ma natomiast obecnie wątpliwości, że fundacja rodzinna nie płaci podatku od podmiotów, które spełniają warunki do uznania ich za zagraniczne jednostki kontrolowane. Ustawowo są zwolnione z podatku w związku z uczestnictwem w spółkach prawa handlowego, niezależnie czy spółka taka ma siedzibę w raju podatkowym, czy nie. Spornym jest natomiast to, czy zbycie składników majątku fundacji w krótkim okresie po jego wniesieniu będzie stanowiło zdarzenie podlegające opodatkowaniu. Z jednej bowiem strony fundacja korzysta przy zbywaniu mienia ze zwolnienia podatkowego, o ile mienie to nie zostało wniesione w celu zbycia. Z drugiej zaś strony ze zwolnienia korzysta nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze bez żadnych ograniczeń. Ustalenie, że celem wniesienia majątku było jego zbycie jest trudne do dokonania i nie opiera się na jasnych przesłankach. Podzielone opinie dotyczą np. tego czy wniesienie aportu przez fundację rodzinną w postaci nabytego mienia będzie opodatkowane, czy też nie. Organy skarbowe w przeszłości uważały, że tak. Wniesienie aportu jest bowiem formą zbycia majątku. Części sądów administracyjnych uznawało jednak, że skoro fundacja rodzinna może nabywać papiery wartościowe, to wniesienie aportu w zamian za akcje spółki, nie może podlegać opodatkowaniu.
Kiedy nowe przepisy zaczną obowiązywać?
W piątek 29 sierpnia został opublikowany projekt ustawy zmieniającej. Projekt ten zakłada objęcie opodatkowaniem fundacji rodzinnej w zakresie:
- zagranicznej jednostki kontrolowanej;
- dochodu z niezrealizowanych zysków (exit tax);
- najmu budynków i lokali mieszkalnych z wyłączeniem bezpośredniego najmu przez fundację rodzinną na cele mieszkaniowe;
- zbycia mienia nabytego od podmiotu powiązanego, jeżeli nastąpi ono w okresie 36 miesięcy od końca roku, w którym zostało nabyte;
- udziału w spółkach, funduszach, spółdzielniach prowadzących działalność gospodarczą, jeżeli nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym albo korzystają ze zwolnienia z opodatkowania od całości swoich dochodów.
Zgodnie z projektem ustawa ma wejść w życie 1 stycznia 2026 r. Ograniczenia w zbywaniu majątku przez fundację rodzinną dotyczyć mają jednak mienia nabytego przez nią po 31 sierpnia 2025 r. Przed wejściem w życie ustawa musi zostać przegłosowana w Sejmie i Senacie oraz zostać podpisana przez Prezydenta.