Deklaracja PIT po rozwodzie - o czym należy pamiętać

Rozwód w trakcie roku podatkowego może wpłynąć na dotychczas stosowane przez małżonków zasady rozliczeń podatkowych. Związane są one przede wszystkim z odejściem od systemu wspólności majątkowej na rzecz rozdzielności majątków każdego z nich.

Źródło: Thinkstock.com

Szereg zmian związanych z rozliczeniami rocznymi może mieć miejsce w trakcie roku, w którym doszło do orzeczenia rozwodu, ale również po jego zakończeniu, przy składaniu deklaracji podatkowej.

Dwie deklaracje podatkowe, w konsekwencji wyższy podatek u każdego z małżonków

Podstawowym problemem, z jakim spotkają się osoby po rozwodzie, jest brak możliwości wspólnego rozliczenia. W praktyce oznacza to obowiązek sporządzenia dwóch osobnych zeznań podatkowych za rok, w którym orzeczony został rozwód. Oczywiście może zdarzyć się również sytuacja, w której nie jest to pierwszy rok osobnych rozliczeń małżonków. Już bowiem orzeczenie separacji prawnej lub ustalenie systemu umownej rozdzielności majątkowej w trakcie trwania małżeństwa powoduje, że rozliczenia dokonywać należy osobno.

Efektem osobnego rozliczenia podatkowego jest m.in. wyższy podatek małżonków. Nie mogą oni bowiem podwójnie korzystać z kwoty wolnej od podatku jeżeli jedno z nich nie posiada dochodów, a także nie można stosować niższej stawki podatku, gdy jedno z byłych małżonków zarabia stosunkowo dużo.

Ulga na dzieci do podziału

Rozwiedzeni małżonkowie nadal mają możliwość korzystać z ulgi na dzieci. Przysługuje ona nadal w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich wybranej. Warunkiem wspólnego korzystania z ulgi przez małżonków jest jednak, że żadne z nich nie zostało pozbawione władzy rodzicielskiej nad ich dzieckiem lub władza ta nie została zawieszona. Nie stanowi natomiast problemu dla wspólnego korzystania z ulgi sytuacja, w której władza jednego z małżonków jest ograniczona.

Dla ulgi na dzieci nie ma znaczenia, faktyczne sprawowanie władzy rodzicielskiej, w tym przekazywanie świadczeń alimentacyjnych lub ich brak. Oznacza to, że nawet rozwiedziony, który opóźnia się ze świadczeniami oraz nie zajmuje się faktycznie dzieckiem nie wychowując go, o ile tylko posiada władzę rodzicielską, to może ulgę rozliczać, co najmniej w połowie (tak m.in. Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 15 grudnia 2014 r., sygn.. akt ITPB2/415-863/14/MU). Ulgi nie można zatem dzielić w innej proporcji niż po połowie lub dobrowolnie wybranej przez rodziców. Nie można jej również podzielić w stosunku do dzieci, którymi poszczególni małżonkowie się zajmowali w danym roku, chyba że zgodnie uznają oni, że taki podział jest dla nich właściwy.

W trakcie roku – wyższe zaliczki na podatek

Małżonkowie wspólnie rozliczający podatek mają prawo złożyć pracodawcy oświadczenia, dzięki którym ich zaliczka będzie dodatkowo obniżana co miesiąc o 1/12 kwoty wolnej od podatku. W przypadku rozwodu oświadczenie takie nie będzie możliwe. W efekcie kwota zaliczek na podatek będzie wyższa, a wynagrodzenie wypłacane w trakcie roku – obniży się o tę wartość.

Najem, dzierżawa i umowy podobne

Po rozwodzie nie ma możliwości, by przychody ze wspólnego przed rozwodem majątku rozliczać wyłącznie u jednego z małżonków, doliczając całość tych kwot tylko do zarobków jednego z nich. Po rozwodzie podział – dla celów podatkowych - zarobionych na najmie i dzierżawie kwot musi być zgodny z udziałem we własności.

Stosunki w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej

Małżonkowie musza również rozstrzygnąć zasady dalszej amortyzacji niektórych składników majątku, wykorzystywanych w prowadzonej przez nich działalności gospodarczej. Majątek podlegający podziałowi nie będzie już często stanowił przedmiotu własności przedsiębiorcy, stąd również zmianie ulegnie wartość odpisów amortyzacyjnych z tytułu jego wykorzystywania.

Małżonkowie rozwodząc się, staną się natomiast jednostkami, między którymi nie będzie dochodziło do powiązań rodzinnych, a w efekcie możliwe będzie przeprowadzenie między nimi transakcji bez ryzyka podważania ich wartości przez organy podatkowe.

Podział majątku wspólnego a deklaracja PIT

Przychodów z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej oraz przychodów z tytułu wyrównania dorobków po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonków lub śmierci jednego z nich nie trzeba wykazywać w deklaracji podatkowej i nie trzeba od nich odprowadzać podatku dochodowego. W efekcie rozwodu nie dojdzie zatem do sytuacji, w której małżonkowie dzieląc się składnikami własnego majątku będą musieli wykazywać go w deklaracji podatkowej i opłacać podatek.

Piotr Szulczewski, PIT.pl