Czas świadczenia pracy i okresy odpoczynku [ekspert tłumaczy]

Czym jest czas pracy, jak rozumieć pojęcie wymiaru czasu pracy oraz odpoczynku tłumaczy dla PIT.pl ekspert.

Przed przystąpieniem do konkretnych obliczeń, wskazać trzeba, że czas pracy jest czasem, w którym pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy (zarówno w zakładzie pracy, jak i w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy – np. gdy pracuje zdalnie). Jeśli chodzi o samo „pozostawanie w dyspozycji”, to obejmuje on zarówno świadczenie pracy, jak i okres nieświadczenia pracy (przy założeniu, że pracownik pozostaje w gotowości do pracy). Na podstawie przepisów kodeksu pracy, do czasu pracy wlicza się szereg okresów, dotyczących głównie przerw w pracy, ale również związanych z okresami szkoleń bhp, przeprowadzaniem okresowych i kontrolnych badań (oczywiście wyłącznie tych obowiązkowych i związanych z pracą).

Czas pracy w Kodeksie pracy

Oprócz powyższego należy wskazać, że zgodnie z kodeksem pracy:

1. przez dobę rozumie się kolejne 24 godziny, przy czym rozpoczynamy ich liczenie od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę -przykładowo – jeśli moja praca rozpoczyna się o 8 rano (od poniedziałku do piątku), to moja doba w rozumieniu kodeksu pracy będzie rozpoczynać się od 8 każdego dnia.

2. przez tydzień rozumie się 7 dni kalendarzowych, których liczenie rozpoczyna się od początku okresu rozliczeniowego -przykładowo, jeśli pracodawca stosuje miesięczny okres rozliczeniowy, to już 1 dnia miesiąca rozpocznie się tydzień – np. 1 stycznia.

Ile powinien pracować pracownik, czyli wymiar czasu pracy

Po zapoznaniu się z powyższymi definicjami należy przejść do kwestii najbardziej istotnych – ile faktycznie trzeba pracować? Co do zasady przyjmuje się, że wymiar pracy nie powinien przekraczać 8 godzin w ciągu pracowniczej doby, w 5-dniowym tygodniu pracy oraz 40 godzin w tygodniu w przyjętym okresie rozliczeniowym, którego długość nie przekracza 4 miesięcy.

Warto dodać, iż każdy dzień, który jest ustawowo wolny od pracy, obniży nam wymiar czasu pracy (jeśli oczywiście nie przypadnie w danym okresie rozliczeniowym).

Źródło: Shutterstock

Odpoczynek

Zgodnie z kodeksem pracy, pracownikowi przysługuje odpoczynek dobowy i tygodniowy.

Pierwszy z nich – odpoczynek dobowy – wynosi 11 nieprzerwanych godzin należnych pracownikowi w każdej dobie pracowniczej. Oznacza to, że w jednej dobie pracownik nie może przepracować więcej niż 5 godzin nadliczbowych. Powyższe może oczywiście ulec zmianie w związku z zastosowaniem do pracownika innego systemu lub rozkładu czasu pracy.

Natomiast drugi z nich – odpoczynek tygodniowy – należy się w każdym tygodniu pracowniczym w wymiarze nieprzerwanych 35 godzin (w tym co najmniej 11 godzin odpoczynku dobowego). Podkreślić należy, że przyjmuje się, że dobowy odpoczynek powinien przypaść w niedzielę (przez którą rozumie się kolejne 24h od 6 rano tego dnia, chyba że u pracodawcy ustalona została inna godzina). Możliwe jest jednak obniżenie wymiaru odpoczynku do 24 godzin w przypadku pracowników zarządzających  w imieniu pracodawcy zakładem pracy, przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii oraz zmiany pory wykonywania pracy przez pracownika w związku z jego przejściem na inną zmianę, zgodnie z ustalonym rozkładem czasu pracy.

Autor: Aleksandra Klukowska, kancelaria Graś i Wspólnicy