Początek roku to czas planowania, raportów. W wielu firmach okazuje się, że część pracowników posiada jeszcze spory zapas dni urlopowych za ubiegły rok. Czy można nakazać ich wykorzystanie? Czy urlop może przepaść? Czy pracownik może kumulować wolne? - wyjaśniamy
Każdemu pracownikowi, zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, w zależności od stażu pracy, przysługuje 20 dni lub 26 urlopu wypoczynkowego w ciągu roku. Nad wykorzystaniem urlopu w roku czuwa pracodawca i to na nim spoczywa odpowiedzialność za zaległe urlopy pracownika.
Wymiar dni urlopu w 2024 r. | |
Staż pracy | Liczba dni urlopu wypoczynkowego |
jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat* | 20 dni roboczych |
jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat | 26 dni roboczych |
Oprócz tego od ubiegłego roku pracownik może korzystać z dodatkowych dni wolnych.
Od 26 kwietnia 2023 r. dwa nowe urlopy w Kodeksie pracy. W jakiej formie złożyć wniosek? - PIT.pl
Zgodnie z obowiązującym Kodeksem pracy zaległy urlop za 2023 rok można wykorzystać do 30 września następnego roku. Czy zatem pracodawca może nakazać jego szybsze wykorzystanie? Zapytaliśmy eksperta.
Jak wyjaśnia radca prawny Cyprian Sobiński, specjalista ds. Compliance AML\CFT w Kancelarii Halaś i Wspólnicy:
Co do zasady pracownika nie można zmusić do realizacji urlopu. Obowiązek udzielenia pracownikowi zaległego urlopu spoczywa na pracodawcy. W wypadku nieudzielenia pracownikowi zaległego urlopu w terminie do 30 września roku następującego pracodawcy grozi odpowiedzialność z tytułu wykroczeniom przeciwko prawom pracownika. W celu realizacji tego obowiązku jednak pracodawca może zobowiązać pracownika do ustalenia terminu wykorzystania zaległego urlopu. W wypadku ustalenia terminu wykorzystania urlopu rezygnacja lub odmowa skorzystania z prawidłowo udzielonego urlopu wypoczynkowego pracodawca, w mojej ocenie uprawniony jest do niedopuszczenia pracownika do pracy i w ten sposób, w pewnym sensie przymusowego wyegzekwowania od pracownika wykorzystania urlopu. W skrajnych przypadkach w takiej sytuacji w mojej ocenie może powstać podstawa do wymierzenia pracownikowi kary porządkowej, zgodnie z art. 108 KP.
Urlop wypoczynkowy powinien być wykorzystany do 31 grudnia
Urlop jest przywilejem pracownika, co do zasady każdy pracownik powinien do 31 grudnia wykorzystać urlop za dany rok. W sytuacji, kiedy się to nie udaje z dniem 1 stycznia kolejnego roku urlop ten staje się urlopem zaległym, który pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi w terminie określonym w art. 168 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, czyli do 30 września następnego roku. Jednak w związku z planami urlopowymi pracodawca może zobligować pracownika do zaplanowania zaległego urlopu.
Źródło: Shutterstock
Ekwiwalent za niewykorzystany urlop
Urlop to niezbywalne prawo pracownika. Zgodnie z obowiązującymi przepisami kodeksu pracy pracownik nie może zrzec się urlopu ani przekazać go innej osobie. Pracodawca natomiast nie może w trakcie trwania stosunku pracy zamienić urlopu na ekwiwalent pieniężny. Ekwiwalent za niewykorzystany urlop przysługuje jedynie w sytuacji wygaśnięcia lub rozwiązywania stosunku pracy.
Kary za niewykorzystanie urlopu w terminie
Trzeba pamiętać, że nieudzielenie urlopu zaległego do 30 września następnego roku kalendarzowego stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika zagrożone sankcją grzywny w wysokości od 1.000 do 30.000 zł. Jeżeli zatem pracodawca nie dopilnuje, aby w pierwszej kolejności wykorzystany został urlop zaległy naraża się na karę grzywny. Stąd wielu pracodawców na początku roku przypomina o zaległym urlopie i zaleca jego wykorzystanie. Trzeba też pamiętać, że przy posiadaniu zaległego urlopu ten trzeba w pierwszej kolejności wykorzystać, by później liczyć, na wypłatę świadczeń urlopowych planując kolejny wypoczynek z bieżącego urlopu.
Za zaległy urlop odpowiada pracodawca
Odpowiedzialność za udzielenie pracownikom urlopów w terminie zgodnym z obowiązującymi przepisami spoczywa na pracodawcy i to on jest odpowiedzialny ze ewentualne naruszenia tego obowiązku. Dlatego też pracodawca powinien zadbać o to, aby pracownicy w odpowiednim terminie złożyli wnioski urlopowe w celu sporządzenia planu urlopów lub w przypadku braku planu urlopów, uzgodnili termin wykorzystania urlopu w drodze indywidualnego porozumienia. Należy pamiętać, że plan urlopów powinien obejmować cały urlop, jakim dysponuje pracownik, a więc również urlop zaległy.
Przedawnienie prawa do urlopu
Zgodnie z obowiązującymi przepisami urlop przedawnia się w ciągu 3 lat. Stąd jeżeli pracownik nie wykorzysta urlopu zaległego to jego roszczenia względem zaległego urlopu przedawnią się po upływie tego trzyletniego okresu.
Plan urlopowy pozwala na zarządzanie dniami wolnymi
Realizacja planu urlopowego pozwala na unikanie sytuacji, w których pracownicy kumulują urlopy. Weryfikacja ilości dni wolnych w elektronicznych systemach, przypominanie o obowiązku wykorzystania urlopu to elementy, które pozwalają na to, aby nie było w firmie zaległości związanych z urlopem.