Przepisy ubezpieczeniowe określają, że współpracujący nie będą podlegali składkom na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Oznacza to, że do momentu założenia firmy osoby najbliższe nie muszą opłacać składek ZUS od nieodpłatnych działań na rzecz działalności nierejestrowanej. Zasada ta zawiera jednak nieścisłości.

» 2021: Przesłanki uznania zatrudnionych w firmie krewnych za współpracowników

Zgodnie z przepisami ubezpieczeniowymi za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, zleceniobiorcami oraz z osobami fizycznymi, wskazanymi w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.

Działalność nierejestrowana a przychód – należny czy faktycznie otrzymany?

Powyższa zasada jest jasna co do współpracy przy prowadzeniu przedsiębiorstwa. Jako że za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność nie uważa się osoby fizycznej, o której mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (czyli osób korzystających z ulgi na start przez 6 pierwszych miesięcy prowadzenia firmy), zatem wymieniono osobno te dwie kategorie płatników korzystających z pomocy osoby współpracującej. W obu przypadkach obowiązkowe jest zgłoszenie takiej osoby do ZUS i opłacanie składek.

W powyższej grupie nie wskazano natomiast prowadzących działalność nierejestrowaną (na podstawie art. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców. Oznacza to, że osoby takie nie podlegają składkom. Można jednak doszukiwać się wyjątku od tej reguły. Współpracującym jest bowiem również osoba udzielająca pomocy osobie fizycznej będącej zleceniobiorcą. Pojęcia zleceniobiorcy ustawy ubezpieczeniowe nie definiują.

Działalność po rejestracji a ulga w ZUS

Zgodnie z kodeksem cywilnym, przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Gdyby zatem działalność nierejestrowana polegała na przyjmowaniu zleceń, np. w związku ze świadczeniem usług budowlanych, nauki języków, to zakładając zastosowanie powyższego przepisu prowadzący działalność nierejestrowaną pozostaje w przypadku tego typu umów zleceniobiorcą, a współpraca przy nich zmuszałaby do rejestracji w ZUS. Inaczej byłoby natomiast przy sprzedaży towarów, dla której nie dochodzi do zleceń, lecz do typowych umów handlowych. W ich przypadku nie ma podstawy do naliczania składek ZUS za osoby współpracujące.

ZUS