W dniu 1 października 2025 r. startuje system kaucyjny, do którego zobowiązani są przystąpić przedsiębiorcy prowadzący jednostki handlowe. Obowiązkiem sprzedawców oferujących napoje w opakowaniach objętych tym systemem jest podpisanie umów z operatorami, prowadzenie ewidencji i wyodrębnienie kaucji na paragonie.
Przystąpienie do systemu
System kaucyjny jest mechanizmem, w zakresie którego konsumenci przy zakupie określonych towarów ponoszą dodatkową opłatę, tzw. kaucję, która w momencie oddania opakowania do punktu zbiórki zostanie zwrócona. Kaucja dotyczy ściśle określonych opakowań jednorazowego użytku na napoje z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 l, puszek metalowych o pojemności do 1 l oraz butelek szklanych wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 l.
Do systemu kaucyjnego mają obowiązek przystąpić przedsiębiorcy prowadzący jednostkę handlu detalicznego lub hurtowego, w której oferują konsumentom produkty będące napojami w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym. Bez znaczenia jest tu profil działalności sklepu lub hurtowni, gdyż pod uwagę bierze się opakowania objęte systemem kaucyjnym. Sklepy i hurtownie o powierzchni sprzedaży powyżej 200 m2 będą musiały przystąpić do systemu obowiązkowo w zakresie co najmniej pobierania i zwracania kaucji oraz zbierania pustych opakowań i odpadów opakowaniowych. Mają one obowiązek zawarcia umowy z każdym podmiotem reprezentującym, który się do nich zgłosi. Inaczej jest w przypadku przedsiębiorców prowadzących sklepy lub hurtownie o powierzchni sprzedaży nie większej niż 200 m2 - mają one obowiązek zawarcia umowy z co najmniej jednym operatorem (podmiotem reprezentującym). Uczestnictwo w systemie kaucyjnym dla mniejszych sprzedawców uzależnione jest od rodzaju opakowania. W przypadku butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych do 3 l i metalowych puszek do 1 l są zobowiązani do uczestnictwa w systemie kaucyjnym co najmniej w zakresie pobierania kaucji oraz mogą uczestniczyć w tym systemie w zakresie zwracania kaucji oraz zbierania pustych opakowań i odpadów opakowaniowych. Dla butelek szklanych wielokrotnego użytku do 1,5 l przedsiębiorca jest zobowiązany do uczestniczenia w systemie kaucyjnym co najmniej w zakresie pobierania i zwracania kaucji oraz zbierania pustych opakowań. Ma to swoje umocowanie w art. 44 ust. 1 ustawy o gospodarce opakowaniami... (Dz. U. z 2025 r. poz. 870).
Umowa z operatorem
Jednostka handlu detalicznego lub hurtowego przystępuje do systemu kaucyjnego na podstawie umowy zawartej z podmiotem reprezentującym, czyli tzw. operatorem, który posiada zezwolenie na prowadzenie systemu kaucyjnego. Tych operatorów jest kilku. To przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlu o powierzchni sprzedaży nie większej niż 200 m2 decyduje, z którym operatorem podpisze umowę po analizie warunków współpracy oraz oferowanego wsparcia technicznego. Umowa ta określa w szczególności zasady rozliczania kaucji oraz zasady zbierania i przekazywania opakowań i odpadów opakowaniowych powstałych z opakowań.
Obowiązkowa ewidencja
Przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlu detalicznego lub hurtowego lub inny punkt zbierający opakowania uczestniczący w systemie kaucyjnym w zakresie co najmniej pobierania i zwracania kaucji oraz zbierania pustych opakowań i odpadów opakowaniowych będzie zobowiązany do prowadzenia ewidencji. Ewidencja ta będzie musiała być prowadzona z podziałem na poszczególne lata w postaci papierowej albo elektronicznej. Trzeba będzie w niej uwzględniać w danym roku kalendarzowym:
- liczbę nabytych i sprzedanych produktów będących napojami w opakowaniach na napoje objętych systemem kaucyjnym,
- liczbę zwróconych opakowań i odpadów opakowaniowych,
- wysokość pobranych, zwróconych i niezwróconych kaucji.
Przedsiębiorcy uczestniczący w systemie kaucyjnym jedynie w zakresie pobierania kaucji będą zobowiązani do prowadzenia ewidencji z podziałem na poszczególne lata, ale w wersji uproszczonej. Dla nich ewidencja obejmie liczbę nabytych i sprzedanych produktów będących napojami w opakowaniach na napoje objętych systemem kaucyjnym.
Kaucja na paragonie
Konsument będzie miał prawo odebrać kaucję przy zwrocie opakowania do punktu odbioru (np. butelkomatu) bez wymogu okazania paragonu. Pobrana kaucja przez przedsiębiorcę będzie musiała być zaewidencjonowana w kasie rejestrującej odrębnie od ceny napoju w opakowaniu objętym systemem kaucyjnym. Trzeba będzie więc wyodrębnić samą kwotę kaucji na paragonie. Ma to swoje umocowanie w art. 29a ust. 11a ustawy o VAT (Dz. U. z 2025 r. poz. 775 ze zm.), w świetle którego kaucja policzona za opakowanie objęte systemem kaucyjnym nie jest wliczana do podstawy opodatkowania, jeśli podatnik dokonał dostawy w opakowaniu objętym tym systemem.
Reguły systemu kaucyjnego:
|
autor: Jolanta Białkowska
Gazeta Podatkowa nr 72 (2260) z dnia 2025-09-08