Kaucyjna rewolucja coraz bliżej. System zwrotu opakowań startuje już 1 października, jednak wielu sprzedawców i konsumentów wciąż ma wiele wątpliwości co do jego zasad. W tym artykule je rozwiewamy - i odpowiadamy na najczęściej padające pytania.
Od 1 października zwrot opakowań i kaucji będzie odbywał się na zupełnie innych zasadach niż obecnie. Tego dnia w życie wejdzie system kaucyjny. Jego regulacje będą obowiązywały zarówno sprzedawców, jak i konsumentów – dlatego warto zdobyć wiedzę o tym, jakie zmiany wejdą i z jakimi powinnościami się wiążą. System wciąż budzi wiele wątpliwości, a wręcz kontrowersji. W poniższym tekście w przystępnej formie przypominamy główne zasady programu i wyjaśniamy najważniejsze sporne kwestie.
Opakowania objęte systemem kaucyjnym
Od 1 października zwrot kaucji będzie obejmował butelki plastikowe o pojemności do3 litrów (kaucja w wysokości 50 gr) oraz metalowe puszki do 1 litra (kaucja w wysokości 50 gr).
Po trzech miesiącach, od 1 stycznia 2026 r., do systemu dołączone zostaną również szklane butelki wielorazowego użytku o pojemności do 1,5 litra (kaucja 1 zł).
Wszystkie opakowania objęte systemem będą miały specjalny kod, logotyp i widoczną informację o wysokości kaucji.
Które punkty będą przyjmowały opakowania?
Obowiązek odbierania pustych opakowań i oddawania klientom kaucji będą miały sklepy o powierzchni powyżej 200 m kw., które sprzedają napoje w wyżej wymienionych butelkach i puszkach. Do systemu włączone zostaną również mniejsze punkty sprzedaży, w których można nabyć szklane butelki wielokrotnego użytku. Pozostałe sklepy dobrowolnie zdecydują, czy chcą zostać objęte systemem kaucyjnym.
Fot. Ivan Zelenin / Shutterstock
W miastach i gminach dostępne będą również automaty kaucyjne, w których można będzie zwrócić opakowania. Poza nimi pojawią się także dodatkowe miejsca zbiórki. Ministerstwo poinformowało, że w każdej gminie znajdzie się co najmniej jeden punkt odbioru opakowań.
Jakie są formy zwrotu kaucji za opakowania
W ustawie wpisany został wymóg, aby przy zwrocie opakowania konsument otrzymywał zwrot w formie pieniężnej, a więc np. w gotówce lub na kartę. Jednak we wtorek Ministerstwo Klimatu i Środowiska poinformowało, że operatorzy organizujący zbiórkę opakowań będą mogli wprowadzić bony, które potem można będzie wymienić na gotówkę.
To rozwiązanie zostało wprowadzone głównie z myślą o automatach, których dzięki temu nie trzeba będzie zaopatrywać w monety. W takim przypadku konsument z bonem miałby prawo pójść do kasy sklepu, do którego należy automat i zażądać wypłaty pieniędzy. Według resortu bon powinien być ważny co najmniej miesiąc.
Czy opakowanie może być zgniecione
Puszka lub butelka przyniesiona do punktu zwrotu nie powinna być zgnieciona. Ważna kwestia – opakowanie musi mieć kod kreskowy oraz czytelną etykietę.
Brak paragonu a zwrot opakowania
Przynosząc puszkę lub butelkę do zwrotu, konsument nie musi mieć paragonu. Dodajmy, że zwracając opakowanie, nie mamy obowiązku dokonywania zakupów.
Kaucja za butelki bez logo programu
Wiele osób zastanawia się, czy uzyskają kaucję za obecnie posiadane butelki lub puszki. Odpowiadamy: nie będzie to możliwe, ponieważ opakowania te nie są oznaczone logo systemu, a tylko za takie wypłacana jest kaucja. Logo i kody kresowe będą miały wszystkie nowe opakowania objęte systemem.
Opakowania, za które nie będzie kaucji
Co po 1 października stanie się z opakowaniami, za które nie należy się kaucja? Czy znikną ze sklepowych półek? Nie znikną, wciąż można je będzie spotkać w punktach sprzedaży. Z czasem będzie ich jednak coraz mniej. Producenci będą starali dostosować się do systemu, produkując opakowania z logotypem i kodem systemu, które zastąpią butelki i puszki starego typu. Te ostatnie mogą być dostępne w sklepach najpóźniej do końca 2025 r. (wtedy kończy się okres przejściowy).
Dodajmy, że system kaucyjny nie obejmie opakowań po mleku, jogurtach i innych pitnych produktach mlecznych, a także szklanych opakowań jednokrotnego użytku. W systemie nie będzie też opakowań wielomateriałowych - kartoników po mleku i sokach.
Co zrobić z opakowaniami, które nie są objęte systemem?
Puszki, butelki i inne opakowania, które nie znalazły się w systemie, nadal będzie można wyrzucić do odpowiedniego pojemnika na odpady. W przypadku plastikowych i metalowych oraz wielomateriałowych opakowań – takich jak kartoniki po sokach czy mleku – będzie to żółty pojemnik.
Czy system kaucyjny obejmie restauracje?
Kaucja będzie doliczana do ceny nie tylko w sklepach prowadzących sprzedaż napojów objętych systemem. Będą ją pobierały również restauracje oraz punkty oferujące produkty na wynos.