Rewolucja w ZUS: Zakład przejmuje naliczanie składek. Rząd przygotował już projekt zmian

Zbliża się wielka reforma rozliczeń z ZUS. Rząd przygotował nowy projekt zmian, który nie tylko zmniejszy obciążenia dla płatników, lecz także wprowadzi cyfrową rewolucję w obsłudze składek. Istotą zmian jest umożliwienie sporządzania przez ZUS propozycji dokumentów ubezpieczeniowych na podstawie Jednolitego Pliku Ubezpieczeniowego (JPU) dostarczonego przez płatnika.

» Od kiedy będzie obowiązywało przesyłanie jednolitego pliku ubezpieczeniowego (JPU)?

Na stronie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów opublikowano ważny projekt zmian w ustawie o ZUS. Jak tłumaczą projektodawcy kluczowym celem ma być przejęcie przez ZUS wielu zadań związanych z ustalaniem podstawy wymiaru składek ZUS i ich naliczaniem. Zaproponowane przez Radę Ministrów zmiany mają umożliwić Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych sporządzanie propozycji dokumentów ubezpieczeniowych, które w następnej kolejności podlegałyby zatwierdzeniu przez płatnika składek w miejsce obecnie przekazywanych gotowych dokumentów za płatnika składek czy ubezpieczonych.

Oznacza to nic innego, jak dążenie do pełnej cyfryzacji procesów, oraz ich automatyzacji, co docelowo miałoby wpłynąć na odciążenie przedsiębiorców i płatników z obowiązków, które aktualnie spoczywają wyłącznie na nich.

Źródło: shutterstock

Projekt UDER90. Ważne zmiany w ustawie o ZUS

Wspomniane rewolucyjne zmiany zawarte zostały w założeniach do projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw – projektu numer UDER90. 

Jest to jedna z propozycji zmian wchodzących w skład tzw. pakietu deregulacyjnego, którego celem jest uproszczenie obowiązujących procedur i zmniejszenie obciążeń administracyjnych.

Co się zmieni? Kluczowy Jednolity Plik Ubezpieczeniowy (JPU)

Kluczową zmianą ujętą w projekcie jest wprowadzenie Jednolitego Pliku Ubezpieczeniowego (JPU). Plik ten będzie zawierał elektroniczny zestaw danych o płatniku składek i osobach ubezpieczonych, które będą automatycznie przekazywane do ZUS. Ma on umożliwić ZUS m.in. zgłoszenie osób do ubezpieczeń, ustalanie podstaw wymiaru składek, czy obliczanie i rozliczanie składek.

Jak będzie działał JPU?

Jak tłumaczą projektodawcy Jednolity Plik Ubezpieczeniowy:

1. umożliwi płatnikom składek przekazywania do ZUS danych zawartych w JPU poprzez bezpośrednie przekazanie danych z systemów kadrowo-płacowych do elektronicznego systemu ZUS,
2. na podstawie wszystkich przekazanych przez płatnika danych w pliku JPU - zostanie utworzona propozycja dokumentów ubezpieczeniowych (zgłoszeniowych i rozliczeniowych) płatnika,
3. aby zapewnić płatnikowi wpływ na ostateczne rozliczenie należnych składek, wszystkie dokumenty wystawiane przez ZUS zostaną udostępnione płatnikowi do zatwierdzenia lub skorygowania/uzupełnienia,
4. ZUS na podstawie uzyskanych danych wygeneruje kwotę do zapłaty, którą płatnik może uregulować bezpośrednio poprzez eZUS lub bankowość elektroniczną.

Dwa etapy wdrożenia zmian – 2028 i 2031 rok

Projekt zakłada dwa etapy wdrożenia zmian. I etap, którego wejście w życie zaplanowano na 2028 rok obejmie osoby opłacające składki wyłącznie na własne ubezpieczenia (przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność, duchownych, osoby opłacające składki dobrowolnie). Przepisy dotyczące pozostałych płatników składek, wobec których stosowany będzie pełny mechanizm JPU będą wdrażane przez ZUS w II etapie, którego ostateczne wejście w życie zaplanowano na styczeń 2031 roku.

Projekt UDER90. Stanowisko Krajowej Izby Biur Rachunkowych

Krajowa Izba Biur Rachunkowych bardzo dokładnie przyjrzała się rządowemu projektowi zmian. Jak twierdzi Izba - zaproponowane zamiany mogą być korzystne dla przedsiębiorców, jednak potrzebne są zabezpieczenia dla przedsiębiorców i biur rachunkowych. Całe stanowisko KIBR dostępne jest tutaj.

KIBR podkreśla, że kierunek automatyzacji jest słuszny, jednak projekt w obecnym kształcie niesie ze sobą poważne zagrożenia zarówno dla przedsiębiorców, jak i biur rachunkowych.

Najistotniejsze problemy wskazane w piśmie to:

1. Nierealne terminy

Projekt wymaga przesłania danych do JPU do 5. dnia miesiąca, co koliduje z przepisami podatkowymi oraz rzeczywistym cyklem pracy firm.

2. Domniemana akceptacja dokumentów przez milczenie

Brak reakcji płatnika oznacza automatyczne zatwierdzenie dokumentów ZUS, co może prowadzić do poważnych konsekwencji i sporów.

3. Obowiązek uzasadniania każdej korekty

Nawet drobna literówka wymaga pisemnego uzasadnienia, co zwiększa biurokrację i obciążenia administracyjne.

4. Asymetria uprawnień między ZUS a płatnikiem

ZUS zachowuje bardzo szerokie kompetencje, podczas gdy możliwości płatnika są ograniczone czasowo.

5. Ryzyka technologiczne i brak procedur awaryjnych

Reforma zakłada pełną niezawodność systemów IT, nie przewidując żadnych bezpieczników na wypadek awarii.

6. Brak jasnego uregulowania roli biur rachunkowych

Według KIBR, biura mogą zostać obarczone skutkami decyzji ZUS, mimo że nie są stroną stosunku publicznoprawnego.

Propozycje zmian Krajowej Izby Biur Rachunkowych:

W stanowisku zaproponowano m.in.:

• wprowadzenie realnych terminów przekazywania danych,
• doprecyzowanie zasad korekt,
• wprowadzenie przepisów „safe harbour”,
• jasne określenie roli biur rachunkowych jako podmiotów upoważnionych,
• wdrożenie pilotażu przed obowiązkowym etapem reformy.

<< Całe stanowisko KIBR

ZUSZwolnienia z ZUSPłatnik PITKsięgowośćPrzedsiębiorcaHome 1