18.01 Najkorzystniejszy wybór formy opodatkowania
Środa 20 stycznia 2010 roku to ostatni dzień, gdy osoby, które w tym roku rozpoczęły działalność lub uzyskają przychody z najmu i dzierżawy, muszą złożyć w urzędzie skarbowym oświadczenie o wyborze formy opodatkowania. Mogą wybierać pomiędzy zasadami ogólnymi, czyli skala PIT, liniowym 19-proc. PIT, formami zryczałtowanymi, czyli ryczałt od przychodów ewidencjonowanych lub karta podatkowa. Również ci podatnicy, którzy chcą zmienić sposób opodatkowania, np. z zasad ogólnych na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, mają czas na zmiany do 20 stycznia 2010 r.
Wybór metody opodatkowania dotyczy zarówno przedsiębiorców, jak i osób pracujących na etacie.
Nie wchodząc jeszcze w problematykę formy opodatkowania zaznaczmy, że już samo sformułowanie umowy może bowiem przyczynić się do oszczędności podatkowych. Przykładowo, nauczyciel lub wykładowca, może rozliczać podwyższone, 50% koszty uzyskania z tytułu prowadzenia zajęć autorskich. Przygotowanie i wygłoszenie autorskiego wykładu przez jego autora według autorskiego, opracowanego indywidualnie i twórczo przez wykładowcę (prelegenta) konspektu stanowi przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze. Możliwe jest zawarcie umowy o dzieło i zastosowanie 50% kosztów uzyskania przychodów w związku z korzystaniem przez twórcę z praw autorskich. Potwierdza to interpretacja Izby Skarbowej w Gdańsku z 23 grudnia 2003 r. (sygn. akt BI/005/0639/03), (Odpowiedź nr 28117).
Zastanowić warto się zatem, jaki rodzaj umowy zawrzeć z pracodawcą. W przypadku umowy o pracę, niezależnie od wymiaru czasu pracy, koszty ustala się ryczałtowo. Aktualną kwotę można sprawdzić zawsze na naszej stronie (tutaj), przy czym obecnie:
• nie mogą przekroczyć łącznie 2.002 zł 05 gr za rok podatkowy, w przypadku gdy podatnik uzyskuje przychody równocześnie z tytułu więcej niż jednego stosunku służbowego, stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakładczej;
• nie mogą przekroczyć łącznie 2.502 zł 56 gr za rok podatkowy, w przypadku gdy podatnik uzyskuje przychody równocześnie z tytułu więcej niż jednego stosunku służbowego, stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakładczej, a miejsce stałego lub czasowego zamieszkania podatnika jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, a podatnik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę (Odpowiedź nr 28110).
W przypadku zlecenia natomiast koszty te wynoszą 20% przychodu. Koszty oblicza się w przypadku umów zlecenia od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód (Odpowiedź nr 22406).
W powyższych przypadkach wybór formy opodatkowania w roku podatkowym jest płynny, możliwe są zmiany, wypowiedzenia i zawieranie innych umów. Przykładowo, przejście z umowy o pracę na umowę zlecenie nie jest zależne od okresu przerwy między umowami. Możliwe jest bezpośrednie zawarcie kolejnej umowy zlecenia. Istotne jest jedynie by warunki umowy dało się określić jako dotyczące umowy zlecenie a nie umowy o pracę (Odpowiedź nr 22212).
Inaczej jest natomiast w przypadku przedsiębiorców. Ci rezygnując z opodatkowania według skali mają do wyboru ryczałt ewidencjonowany, podatek liniowy lub kartę podatkową.
Przejście na ryczałt z podatku liniowego lub z rozliczenia na podstawie skali podatkowej jest możliwe o ile podatnik złoży oświadczenie o wyborze formy zryczałtowanej nie później niż do dnia 20 stycznia roku podatkowego. Dodatkowym założeniem jest, że podatnik uzyskał w poprzednim roku przychody z działalności, prowadzonej wyłącznie samodzielnie (lub w formie spółki), w wysokości nie przekraczającej 150.000 euro – przy czym kwoty wyrażone w euro przelicza się na walutę polską według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu 1 października roku poprzedzającego rok podatkowy. W roku 2010 limit ten po przeliczeniu wynosi 633.420 zł, a kurs euro z 1.10.2009 r. – 4,2228 zł. Aktualne wskaźniki można zawsze pobrać ze strony: http://www.wskazniki.pit.pl/, (Odpowiedź nr 27975).
Jeżeli podatnik złoży zgłoszenie, a do zasad opodatkowania ryczałtem nie miał prawa od początku, to kontynuuje poprzednie zasady opodatkowania (oświadczenie było bezskuteczne). Jeżeli jednak utracił prawo do ryczałtu (np. wykonali czynność wyłączającą ryczałt), nawet już 1 stycznia, powraca do zasad ogólnych, odpowiedź nr 27041.
Dodajmy, że zgłoszenia opodatkowania na zasadzie ryczałtu należy dokonać zarówno przy rozliczaniu działalności gospodarczej, jak i najmu prywatnego.
Podobnie, możliwy jest powrót z ryczałtu do zasad ogólnych. W związku z przejściem na zasady ogólne trzeba przede wszystkim dokonać rezygnacji z zasad ryczałtowych opodatkowania.
Konieczne jest również założenie ewidencji środków trwałych (w miejsce wykazu środków trwałych).W razie zmiany formy opodatkowania podatnicy, zakładając ewidencję środków trwałych uwzględniają w niej odpisy amortyzacyjne przypadające za okres opodatkowania w formie zryczałtowanego podatku dochodowego.
Obowiązkiem podatnika jest również sporządzenie spisu z natury na dzień 1 stycznia roku podatkowego, który podlega wpisaniu do KPiR na dzień 1 stycznia roku podatkowego (będzie to więc remanent początkowy, z dnia założenia KPiR). W zakresie ryczałtowej formy opodatkowania podatnik dodatkowo dokonuje spisu z natury na koniec każdego roku podatkowego.
Wpisane do spisu z natury składniki majątku zostaną następnie ujęte podatkowo – spis podlega wycenie według cen zakupu albo według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen zakupu, a także gdy nie jest możliwe ustalenie ceny zakupu. Ich wartośc zostanie zatem ujęta jako koszt podatkowy, a przychód – wystapi albo w roku podatkowym albo ponownie bedą ujęte w spisie z natury na koniec roku podatkowego. U podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących księgi przychodów i rozchodów dochodem z działalności jest różnica pomiędzy przychodem, a kosztami uzyskania powiększona o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, wyrobów gotowych, braków i odpadków, jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu początkowego, lub pomniejszona o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego, jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa (Odpowiedź nr 27241).
W trakcie roku możliwe jest przejście z podatku liniowego na zasady ogólne. Jeżeli bowiem podatnik, który wybrał opodatkowanie liniowe uzyska z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie lub z tytułu prawa do udziału w zysku spółki niemającej osobowości prawnej przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników:
• wykonywał w roku poprzedzającym rok podatkowy, lub
• wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym
– w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy, podatnik ten traci w roku podatkowym prawo do opodatkowania w sposób liniowy i jest obowiązany do wpłacenia zaliczek od dochodu osiągniętego od początku roku, obliczonych przy zastosowaniu skali podatkowej oraz odsetek za zwłokę od zaległości z tytułu tych zaliczek (Odpowiedź nr 25361).
Wreszcie możliwe jest również opodatkowanie podatkiem liniowym – 19% dochodu. Wybór podatku liniowego następuje poprzez pisemne złożenie oświadczenia o wyborze tej formy, co należy uczynić do 20 stycznia roku podatkowego (Odpowiedź nr 12862).
Piotr Szulczewski, PIT.pl