Temat odliczania podatku naliczonego wynikającego z wydatków na rzecz samochodu w firmie od dawna jest tematem pełnym niewiadomych. Wciąż zadawane są te same pytania, wciąż pojawiają się wątpliwości. Nie ma tu znaczenia zmiana ustawy o VAT, ponieważ temat ciągle pozostaje ten sam. Oczywiście po 1 maja 2004r. pewne odliczenia będą nieco odmienne od dotychczasowych, natomiast zmiana dotyczy wyłącznie tematu paliw i zwrotu podatku od zakupionego samochodu. Dlatego po raz kolejny przypominam można odliczać VAT od zakupów związanych z samochodem służbowym ograniczenia obejmują wyłącznie paliwa.

Oznacza to jednocześnie, że: wolno odliczyć VAT od zakupów:

1. części do samochodów firmowych,
2. usług związanych z samochodem firmowym (np. myjnia, naprawa),
3. płynów, art. Chemii do samochodów służbowych.

Choć w dalszym ciągu pojawiają się wątpliwości to ograniczenie w odliczaniu VAT naliczonego występuje wyłącznie przy:

1. zakupie paliw,
2. czynszach leasingowych,
3. podatku przy zakupie samochodu.

Każda z tych trzech sytuacji normowana jest pewnymi obwarowaniami po spełnieniu których podatnik może odliczyć VAT naliczony przy zakupie.

Zakup paliw

Ustawa o VAT dopuszcza odliczanie VATu związanego z nabywanym paliwem do samochodu firmowego jeśli spełnione są poniższe warunki:

1. jest to samochód firmowy (środek trwały) lub jest to samochód którego wydatki ewidencjonuje się na podstawie ewidencji przebiegu pojazdu (użytkowany), lub jest to samochód będący przedmiotem umowy leasingu,
2. jest to samochód ciężarowy tzn. jego dopuszczalna ładowność i liczba miejsc podstawiona do obowiązującego wzoru to potwierdza,
3. posiada homologację ciężarową (jeśli ten konkretny model taki obowiązek posiada),
4. na fakturach umieszczone są poprawne dane firmy oraz numer rejestracyjny pojazdu.

Zajmijmy się każdym odnośnikiem osobno.

Samochód w firmie może być użytkowany na wiele sposobów, jednym wygodniej jest go kupić od razu na firmę i zaliczyć jako środek trwały - co jest w zasadzie najwygodniejszym rozwiązaniem. Innym wygodniej użytkować prywatny samochód do celów służbowych i prowadzić ewidencję przebiegu pojazdu na podstawie której dokonuje się wyliczenia limitu kosztów jakie można od danego pojazdu zaliczyć jako "podatkowe". Dla kolejnej grupy osób najkorzystniej jest wziąć auto w leasing i płacić co miesięczny czynsz. W ten czy inny sposób każdego z nich obowiązują powyższe ustalenia (oczywiście mowa o umowach leasingowych zawartych do 20.04.2004 i zarejestrowanych w US do 14.05.2004.)

Określenie samochodu jako "ciężarowy" wiąże się bezpośrednio z jego funkcją. Samochód który używany jest przez jednostkę do wykonywania działalności nie koniecznie musi być ciężarówką aby odpowiednio pełnić swoją rolę, dodajmy że często samochód z kratką jest wręcz utrudnieniem takiej roli. Ciężarówka kojarzy się wszystkim (i słusznie) z samochodem dostawczym, który ma podwyższoną ładowność i służy do przewozu czegoś. Z uwagi na notoryczne naginanie prawa polegające na traktowaniu cinquecento van jako samochód ciężarowy - ustawodawca postarał się o konkretniejsze dookreślenie jaki warunek ciężarówka musi spełniać aby to określenie było adekwatne do jej wyglądu. W poprzednich przepisach samochód ciężarowy (mógł to być van z kratką, bądź 5-cio osobowy hatback z kratką) musiał posiadać ładowność powyżej 500 kg. Oznaczało to że w zasadzie nie trudno było potraktować zwykły samochód osobowy (po odpowiedniej przeróbce polegającej na wstawieniu kawałka siatki za tylne oparcia) jako ciężarówkę. Obecnie sprawa określenia ciężarówki nieco się skomplikowała. Ustalono konkretny wzór który stwierdzić ma czy dany samochód jest samochodem ciężarowym czy nie. Za wyznacznik przyjęto tu stosunek ładowności do liczby miejsc - co choć ciężko przyznać jest logicznym tokiem rozumowania.

Wzór przedstawia się następująco:(art. 86 pkt. 3 ustawy o VAT)
DŁ = 357 kg + n x 68kg
Gdzie
DŁ - oznacza dopuszczalną ładowność
N - oznacza liczbę miejsc (siedzeń) łącznie z kierowcą

Oznacza to, że nieco zmienia się pogląd na ciężarówkę. Ostatnio tematem debat jest samochód z kratką. Na poniższym przykładzie zademonstruje jak zastosowanie tego wzoru może wpłynąć na posiadaczy takich właśnie aut. (przypominając, że za czasów "starej" ustawy 3 poniżej czterech opisanych pojazdów były ciężarówkami).

Przykład A
Podatnik posiada samochód o ładowności 501 kg i 5 miejscami.
501 = 357 + 5 x 68
501 = 357 + 340
501 < 697
Oznacza to że przy takiej ilości miejsc ładowność 501kg nie jest wystarczająca aby samochód potraktowany był jako ciężarowy a tym samym nie wolno odliczyć VAT naliczonego przy zakupach paliwa i ratach leasingowych (art. 88 pkt. 1 ppkt. 3 ustawy o VAT)

Przykład B
Podatnik posiada taki sam pojazd w którym trwale wymontowano tylne kanapy (powiększając przestrzeń ładunkową) w dowodzie rejestracyjnym widnieje wpis: ilość miejsc 2.
501 = 357 + 2 x 68
501 = 357 + 136
501 > 493
Oznacza to, że podatnik ma prawo odliczyć VAT naliczony przy zakupie paliw.

Przykład C
Podatnik posiada samochód dostawczy (typu bus) w którym przestrzeń ładunkowa odgrodzona jest od części dla pasażerów i kierowcy - w takim pojeździe podana ładowność dotyczy wyłącznie części załadunkowej. Ładowność samochodu to 1 100 kg.
1 100 > 357
W przypadku takiego środka transportu bez liczenia jesteśmy w stanie określić że z pewnością jest to samochód ciężarowy.

Przykład D
Podatnik posiada samochód z kratką o ładowności 629 kg. Samochód posiada również 4 miejsca siedzące.
629 = 357 + 4 x 68
629 = 357 + 272
629 = 629
W tym przypadku również przedsiębiorca może odliczyć VAT od wydatków związanych z paliwem.

Ważne:
Pamiętajmy o różnicy pomiędzy poprzednimi przepisami a obecnymi. Na mocy "starej" ustawy samochód musiał mieć ładowność przekraczającą 500 kg co oznaczało, że równe pięćset nie wystarczało do zakwalifikowania pojazdu jako ciężarowy, natomiast na mocy nowej ustawy samochód musi mieć ładowność równą bądź większą niż wynika z podstawienia do prezentowanego wzoru.

Kolejną ciekawą sprawa jest kwestia homologacji. Ustawodawca określił że poza spełnieniem warunku odpowiednio wysokiej ładowności samochód musi posiadać homologację producenta że jest ciężarówką. Taki zapis wytrącił wielu posiadaczy typowo ciężarowych samochodów z rytmu. Pamiętajmy że zapis ten w kolejnym słowie mówi że jeśli samochód nie posiada homologacji to powinien mieć dokument stwierdzający brak obowiązku posiadania homologacji. W praktyce taki dokument powinien wystawić dealer bądź dystrybutor danej marki. Pomimo braku precyzyjnego uregulowania należy domniemywać że ustawodawca miał na myśli obowiązek posiadania homologacji do samochodów osobowych które zostały poddane przeróbce na ciężarowe, natomiast nie ma zastosowania w stosunku do typowych ciężarówek typu bus, i inne gdzie część załadunkowa oddzielona jest od częći pasażerskiej (kabiny).

Na koniec pierwszego punktu dodam jeszcze że na fakturze dokumentującej zakup paliwa do firmowej ciężarówki muszą znajdować się poprawne dane nabywcy oraz numer rejestracyjny pojazdu.

Zakup samochodu

Zwrot podatku VAT przy zakupie samochodu zmienił się po wejściu nowej ustawy w życie o możliwość odliczania VAT przy zakupie samochodów osobowych (nie ciężarowych) na firmę. Podatnik ma bowiem prawo odliczyć sobie 50% podatku VAT wynikającego z faktury zakupu pojazdu, nie więcej jednak niż 5 000 od jednego samochodu.

Wejście w życie nowych uregulować wywołało wielkie poruszenie, już sama objętość nowej ustawy przeraziła wielu przedsiębiorców. Pojawiły się zmiany korzystne - możliwość odliczania VAT przy zakupie samochodu osobowego; oraz nie korzystne - realne podniesienie minimalne ładowności, którą można usystematyzować jak niżej:

Opracowanie: Monika Orlikowska

Artur M. Brzeziński

• data utworzenia: 08-06-2005
• data modyfikacji: 01-06-2015