Inwentaryzacja to nic innego jak okresowe skontrolowanie stanu majątkowego prowadzonego przedsiębiorstwa. Ze względu na obowiązujące przepisy w przypadku podatników prowadzących uproszczoną rachunkowość, inwentaryzacji dokonuje się w formie spisu z natury składników majątku. Szerszy zakres inwentaryzacji dotyczy podatników, którzy prowadzą pełne księgi.

Spisu z natury dokonuje się odrębnie dla celów podatku dochodowego i VAT. W przypadku tego drugiego spis związany jest jednak wyłącznie z likwidacją przedsiębiorstwa. Stąd też standardowy, roczny spis z natury dotyczy głównie podatku dochodowego. Szersze obowiązki w tym zakresie posiadają podatnicy rozliczający się według skali podatkowej lub liniowo; spis podatników opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych nie wpływa na wartość przychodu wykazywaną w zeznaniu rocznym.

*w przypadku prowadzących KPiR spisu nie trzeba sporządzać przy zmianie umowy spółki innej niż powodująca zmiany proporcji udziałów wspólników.

U podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących księgi przychodów i rozchodów dochodem z działalności jest różnica pomiędzy przychodem a kosztami uzyskania powiększona o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, wyrobów gotowych, braków i odpadków, jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu początkowego, lub pomniejszona o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego, jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa.

U podatników rozliczających się ryczałtem i kartą podatkową wartość remanentu nie wpływa na kwotę podatku do zapłaty.

Remanent w trakcie roku

Podatnik może z własnej inicjatywy sporządzić spis z natury, wpisać go do księgi przychodów i rozchodów i co za tym idzie ustalać dochód z uwzględnieniem różnic remanentowych (art. 44 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Aby zachować wpływ sporządzonego w ciągu roku remanentu na ustalony dochód, musi być zachowana kontynuacja obliczania dochodu - w następnych miesiącach po dokonaniu wpisu remanentu do księgi - z uwzględnieniem tego remanentu. O sporządzeniu spisu z natury w innych terminach niż na dzień 1 stycznia, 31 grudnia oraz na dzień rozpoczęcia działalności gospodarczej, należy zawiadomić w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie co najmniej siedmiu dni przed datą sporządzenia tego spisu.