Druga tura wyborów prezydenckich niesie za sobą nie tylko emocje polityczne, ale również konkretne skutki pracownicze dla osób zaangażowanych w organizację i przeprowadzenie głosowania. Członkowie komisji wyborczych – zarówno obwodowych, jak i terytorialnych – korzystają z określonych w Kodeksie wyborczym uprawnień związanych z czasowym zwolnieniem z obowiązku świadczenia pracy. Pracodawcy powinni znać te zasady, zwłaszcza że obowiązki wyborcze mają wpływ na organizację pracy w firmach.
Pracownikowi, który dodatkowo jest członkiem komisji wyborczej przysługują określone prawa i świadczenia, tłumaczymy, z czego mogą korzystać osoby będące członkami komisji wyborczych.
Zwolnienie od pracy – dni głosowania, liczenia i po zakończeniu prac komisji
Na podstawie art. 154 § 4 Kodeksu wyborczego, osobie powołanej w skład komisji przysługuje zwolnienie od pracy nie tylko w dniu głosowania, ale również w dniu liczenia głosów oraz w dniu następującym po zakończeniu tej czynności. Oznacza to, że pracownik może legalnie opuścić miejsce pracy w tych dniach, nie ponosząc z tego tytułu negatywnych konsekwencji.
Co istotne – za ten czas pracownik zachowuje pełne uprawnienia wynikające ze stosunku pracy oraz prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Innymi słowy, jest to zwolnienie płatne, pokrywane ze środków pracodawcy. Okres ten wlicza się również do stażu pracy – ma zatem wpływ m.in. na nabywanie prawa do urlopu wypoczynkowego czy dodatków stażowych.
Dodatkowe 5 dni wolnego – z zachowaniem ubezpieczenia, ale bez pensji
Oprócz zwolnienia przysługującego w dniu wyborów i liczenia głosów członkom komisji przysługuje dodatkowych 5 dni roboczych wolnych od pracy, przewidzianych w art. 103ba Kodeksu wyborczego. Te dni również są objęte ochroną ubezpieczeniową i wliczają się do stażu pracy, jednak w przeciwieństwie do wcześniej omówionych dni – nie są płatne.
Oznacza to, że pracownik może domagać się udzielenia dodatkowego wolnego, lecz pracodawca nie ma obowiązku wypłacenia za ten okres wynagrodzenia.
Źródło: Shuttestock
Zwolnienie dla mężów zaufania – analogiczne uprawnienia
Zwolnienie od pracy przysługuje również osobom pełniącym funkcję mężów zaufania, którzy działają w imieniu komitetów wyborczych. Także w ich przypadku obejmuje ono dzień głosowania, dzień liczenia głosów oraz dzień następujący po zakończeniu tych czynności. Zwolnienie to – analogicznie do komisji – jest płatne i objęte ochroną pracowniczą oraz ubezpieczeniową.
Procedura formalna – obowiązki informacyjne wobec pracodawcy
Żeby móc legalnie skorzystać z powyższych uprawnień, pracownik będący członkiem komisji wyborczej musi spełnić określone warunki formalne. Zgodnie z art. 154 § 4a Kodeksu wyborczego, obowiązany jest:
- poinformować pracodawcę na piśmie, najpóźniej 3 dni przed przewidywaną nieobecnością, o jej przyczynie i okresie trwania,
- dostarczyć zaświadczenie usprawiedliwiające nieobecność najpóźniej dzień po jej zakończeniu.
Zaświadczenie to wydaje przewodniczący komisji, a w przypadku jego nieobecności – jego zastępca.
Wypadek przy pracy w komisji? Przysługuje zaopatrzenie
Warto również pamiętać, że w razie wypadku podczas pełnienia obowiązków w komisji wyborczej, członkowi komisji przysługuje świadczenie na podstawie ustawy z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (Dz.U. z 2020 r. poz. 984). To istotne zabezpieczenie, szczególnie w przypadku pracy komisji trwającej do późnych godzin nocnych lub nocnych powrotów.
Dieta za pracę w komisji – ile w II turze?
Osoby uczestniczące w pracach komisji wyborczych mają również prawo do zryczałtowanej diety. Jak informuje PKW, w przypadku ponownego głosowania (II tura), przysługujące stawki są o połowę niższe niż w I turze:
- przewodniczący komisji: 450 zł
- zastępcy przewodniczącego: 400 zł
- członkowie komisji: 350 zł
Środki te wypłacane są przez urzędy gmin lub miast, które organizują wybory. Co ważne – diety te są zwolnione z podatku dochodowego, o ile nie przekroczą kwoty 3 000 zł miesięcznie (art. 21 ust. 1 pkt 17 ustawy o PIT). Nie trzeba ich również wykazywać w rocznym zeznaniu podatkowym.
Podstawa prawna:
- Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2022 r. poz. 1277) – art. 103ba, art. 154 § 4, 4a, 4c, 6
- Ustawa o PIT – art. 21 ust. 1 pkt 17
- Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków… (Dz.U. z 2020 r. poz. 984)