Na dzień kończący rok podatkowy podatnicy rozliczający się zarówno na KPiR, jak i ryczałtem ewidencjonowanym, a także prowadzący pełną rachunkowość dokonać muszą zamknięcia ksiąg. W związku z zamknięciem ksiąg sporządzić trzeba spis z natury na ostatni dzień rok podatkowego, którym co do zasady jest 31 grudnia.
Źródło: YAY foto
Spis z natury obejmować powinien towary handlowe, materiały (surowce) podstawowe i pomocnicze, półwyroby, produkcję w toku, wyroby gotowe, braki i odpadki. Poszczególne czynności związane ze spisem polegać powinny na:
- wyborze komisji spisowej,
- przygotowaniu dokumentów pozwalających na dokonanie spisu,
- sporządzeniu i podpisaniu dokumentów określających stan magazynowy przedsiębiorstwa (spisanie składników majątku pozostających na stanie na dzień 31 grudnia),
- wniesieniu ewentualnych uwag do spisu,
- wycenie spisu z natury.
Spis z natury powinien zawierać co najmniej następujące dane: nazwisko i imię właściciela zakładu (nazwę firmy), datę sporządzenia spisu, numer kolejny pozycji arkusza spisu z natury, szczegółowe określenie towaru i innych składników, jednostkę miary, ilość stwierdzoną w czasie spisu, cenę w złotych i groszach za jednostkę miary, wartość wynikającą z przemnożenia ilości towaru przez jego cenę jednostkową, łączną wartość spisu z natury oraz klauzulę „Spis zakończono na pozycji…”, podpisy osób sporządzających spis oraz podpis właściciela zakładu (wspólników). W przypadku spisu prowadzonego przez podatników prowadzących KPiR w spisie umieszcza się również wartość pomniejszenia związanego z fakturami nieuregulowanymi terminowo (art. 24d ustawy o PIT), ze wskazaniem pozycji spisu z natury i pozycji w księdze, z którymi związane jest pomniejszenie.
Należy pamiętać o tym, że w przypadku:
- księgarń i antykwariatów księgarskich – spisem z natury można obejmować jedną pozycją wydawnictwa o tej samej cenie, bez względu na nazwę i nazwisko autora, z podziałem na książki, broszury, albumy i inne;
- działalności kantorowej – spisem z natury należy objąć niesprzedane wartości dewizowe;
- działalności polegającej na udzielaniu pożyczek pod zastaw – spisem z natury należy objąć rzeczy zastawione pod udzielone pożyczki;
- działów specjalnych produkcji rolnej – spisem z natury należy objąć niezużyte w toku produkcji materiały i surowce oraz ilość zwierząt według gatunków z podziałem na grupy.
Wyceny nie trzeba dokonywać w dniu dokonywania spisu. Podatnik jest obowiązany dokonać jej najpóźniej w terminie 14 dni od dnia zakończenia spisu z natury. Spis z natury powinien obejmować również towary stanowiące własność podatnika, znajdujące się w dniu sporządzenia spisu poza zakładem podatnika, a także towary obce znajdujące się w zakładzie podatnika. Towary obce nie podlegają wycenie; wystarczające jest ilościowe ich ujęcie w spisie towarów z podaniem, czyją stanowią własność.
Wycenia towarów i innych składników majątku objętych spisem z natury następuje według cen zakupu albo według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen zakupu, a także gdy nie jest możliwe ustalenie ceny zakupu.
Wycena:
- półwyrobów (półfabrykatów), wyrobów gotowych i braków własnej produkcji następuje według kosztów wytworzenia,
- odpadów użytkowych, które w toku działalności utraciły swoją pierwotną wartość użytkową następuje według wartości wynikającej z oszacowania uwzględniającego ich przydatność do dalszego użytkowania,
- niesprzedanych wartości dewizowych następuje według cen zakupu, jednak w wysokości nie wyższej niż kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski w dniu kończącym rok podatkowy,
- wartość rzeczy zastawionych następuje według ich wartości rynkowej,
- przy działalności usługowej i budowlanej produkcji niezakończonej następuje według kosztów wytworzenia, z tym że nie może to być wartość niższa od kosztów materiałów bezpośrednich zużytych do produkcji niezakończonej,
- produkcji zwierzęcej objętej spisem z natury następuje według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, z uwzględnieniem gatunku, grupy i wagi zwierząt.
W razie przyjęcia wyceny towarów w kwocie niższej od ceny zakupu lub nabycia albo od kosztów wytworzenia, w szczególności z powodu uszkodzenia, wyjścia z mody, należy przy poszczególnych pozycjach uwidocznić również jednostkową cenę zakupu (nabycia) lub koszt wytworzenia.
Przez cenę zakupu rozumie się cenę, jaką nabywca płaci za zakupione składniki majątku, pomniejszoną o podatek od towarów i usług, podlegający odliczeniu zgodnie z odrębnymi przepisami, a przy imporcie powiększoną o należne cło, podatek akcyzowy oraz opłaty celne dodatkowe, obniżoną o rabaty opusty, inne podobne obniżenia, w przypadku zaś otrzymania składnika majątku w drodze darowizny lub spadku – wartość odpowiadającą cenie zakupu takiego samego lub podobnego składnika.
Natomiast cena nabycia to cena zakupu składnika majątku powiększona o koszty uboczne związane z zakupem towarów i składników majątku do chwili złożenia w magazynie według ich cen zakupu, a w szczególności koszty transportu, załadunku i wyładunku oraz ubezpieczenia w drodze.
Spis z natury kończy zapisy księgi w danym roku. Podatnik jest obowiązany wpisać do ewidencji spis z natury według poszczególnych rodzajów jego składników lub w jednej pozycji (sumie), jeżeli na podstawie spisu zostało sporządzone odrębne szczegółowe zestawienie poszczególnych jego składników. Zestawienie to powinno być przechowywane łącznie z ewidencją.
Spis z natury a dochód roczny u podatników prowadzących KPiR
Wartość spisu z natury wpływa na wartość dochodu oraz podatku za dany rok. U podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących księgi przychodów i rozchodów dochodem z działalności jest różnica pomiędzy przychodem a kosztami uzyskania powiększona o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego, jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu początkowego, lub pomniejszona o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego, jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa.
Piotr Szulczewski, VAT.pl