Praca przy monitorze ekranowym często powoduje zmęczenie wzroku, dlatego przepisy prawa zobowiązują pracodawcę do refundacji okularów lub soczewek kontaktowych dla osób, które wykonują obowiązki przy komputerze. Nie oznacza to jednak, że inne grupy zawodowe są całkowicie pozbawione możliwości uzyskania takiego świadczenia. W niektórych sytuacjach pracodawca może – a nawet powinien – przyznać zwrot kosztów za okulary także innym pracownikom. Kiedy jest to możliwe? Wyjaśniamy.
Podstawowe regulacje w tej kwestii zawiera rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.
W myśl § 8 ust. 1 tego aktu:
„Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom profilaktyczną opiekę zdrowotną, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach”.
Oznacza to, że pracownik ma prawo do badań wzroku finansowanych przez pracodawcę. Jeżeli wyniki badań wykażą konieczność stosowania okularów do pracy, zgodnie z § 8 ust. 2 pracodawca musi je zapewnić:
„Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom okulary lub szkła kontaktowe korygujące wzrok, zgodne z zaleceniem lekarza”.
Przepisy te dotyczą jednak wyłącznie pracowników spędzających przy monitorze co najmniej połowę dobowego czasu pracy. Zapytaliśmy Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o to czy pracodawca może zrefundować okulary także innym pracownikom.
Jak wyjaśnia Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej: "W obecnym stanie prawnym refundacja okularów lub soczewek kontaktowych jest obowiązkowa w przypadku pracy przy monitorze ekranowym. Jednak nie ma przeciwwskazań, aby w trosce o zdrowie i dobre samopoczucie pracownika, pracodawca wyznaczał wyższe standardy niż zostało to określone w przepisach prawa. Zgodnie z art. 237 Kodeksu pracy, Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej ustala ogólne przepisy, a ministrowie właściwi dla poszczególnych branż mogą w porozumieniu z ministrami pracy i zdrowia określić przepisy BHP w drodze rozporządzenia dotyczące tych gałęzi lub prac. Przepisy branżowe mogą stanowić lex specialis wobec przepisów ogólnych."
Źródło: Shutterstock
Z kolei jak tłumaczy Marek Choczaj nadinspektor pracy – koordynator sekcji z Okręgowego Inspektoratu Pracy we Wrocławiu:
Kwestie szczegółowe dot. spełnienia przez pracodawcę nałożonego obowiązku powinny zostać uregulowane w wewnętrznych przepisach zakładowych prawa pracy. Chodzi np. o możliwość i wysokość refundacji lub okres czasu, jaki musi upłynąć dla możliwości skorzystania z kolejnego dofinansowania, w tym także możliwość samodzielnego zakupu wymienionych przedmiotów przez pracownika. W aktualnym stanie prawnym obowiązek dotyczy jedynie prac przy monitorze ekranowym. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby pracodawca wyposażył w okulary pracowników zatrudnionych na innych stanowiskach. W takich przypadkach decyduje wyłącznie wola pracodawcy.
Kogo nie obejmują przepisy o obowiązkowej refundacji?
Nie wszyscy pracownicy mają ustawowo zagwarantowaną refundację kosztów zakupu okularów. Zgodnie z § 3 rozporządzenia przepisy nie stosują się do:
- kierowców i operatorów maszyn (kabiny sterownicze),
- systemów komputerowych w środkach transportu,
- urządzeń komputerowych przeznaczonych głównie do użytku publicznego,
- systemów przenośnych, które nie są używane na stałe na danym stanowisku pracy.
Czy to oznacza, że osoby pracujące w innych warunkach nie mogą liczyć na wsparcie pracodawcy? Niekoniecznie!
Kiedy pracodawca może zrefundować okulary innym pracownikom?
Choć przepisy wprost obligują pracodawcę do refundacji tylko w przypadku osób pracujących przy komputerze, nie zabraniają one wprowadzenia szerszego zakresu świadczeń. Jak podkreśla Marek Choczaj, nadinspektor pracy w przesłanej odpowiedzi na pytania redakcji PIT.pl:
„Problem przydziału okularów i szkieł kontaktowych leży po stronie pracodawcy, który realizację nałożonego obowiązku ustala wydaniem stosownych regulacji wewnątrzzakładowych”.
1. Pracowników narażonych na długotrwałe wytężanie wzroku
Nie tylko osoby pracujące przy komputerze odczuwają skutki przemęczenia wzroku. Refundacja okularów może być uzasadniona również w przypadku zawodów, w których wymagana jest praca w precyzyjnym skupieniu wzroku, np.:
- kontrolerzy jakości,
- pracownicy laboratoriów,
- operatorzy maszyn wymagających precyzyjnego wzroku,
- jubilerzy, zegarmistrzowie.
2. Osób pracujących w trudnych warunkach oświetleniowych
Nieprawidłowe lub nierównomierne oświetlenie miejsca pracy może powodować dodatkowe obciążenie wzroku. W takich przypadkach pracodawca, dbając o zdrowie pracowników, może przyznać refundację okularów dla osób zatrudnionych np. w:
- archiwach i bibliotekach,
- magazynach i centrach logistycznych,
- warsztatach mechanicznych,
- halach produkcyjnych.
3. Pracowników wykonujących obowiązki wymagające częstego przemieszczania się między stanowiskami
Osoby, które często przechodzą z jasnych do ciemnych pomieszczeń lub odwrotnie, mogą cierpieć na pogorszenie ostrości wzroku. Pracodawca może uznać refundację okularów za uzasadnioną dla:
- inspektorów i audytorów,
- pracowników budowlanych,
- techników serwisowych,
- pracowników obsługi klienta w rozległych przestrzeniach (np. lotniska, galerie handlowe).
| Zgodnie z art. 207 § 2 Kodeksu pracy, pracodawca jest zobowiązany chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.Oznacza to, że pracodawca może, w ramach troski o zdrowie pracowników, wprowadzić w wewnętrznych regulacjach firmy zasady refundacji kosztów zakupu okularów dla pracowników, którzy nie pracują przy monitorach ekranowych.Takie działanie jest zgodne z przepisami prawa i leży w gestii pracodawcy. |
Jak pracodawca może rozszerzyć refundację?
Zasady refundacji mogą być określone w regulaminie zakładowym lub wewnętrznych przepisach firmy. Możliwości są różne:
- przyznanie pełnej refundacji dla pracowników spoza grupy ustawowo objętej obowiązkiem,
- wprowadzenie częściowego zwrotu kosztów, np. 50% ceny okularów,
- określenie dodatkowych kryteriów, np. czas pracy wymagający intensywnego skupienia wzroku.
Pracodawca może także indywidualnie rozpatrywać wnioski pracowników, szczególnie jeśli ci przedstawią zaświadczenie lekarskie o potrzebie stosowania okularów w pracy.
Prawo pracyKodeks pracyFormy zatrudnieniaPrzedsiębiorcaHome 1