W ostatnich latach znacznie zwiększyła się liczba obcokrajowców przebywających w naszym kraju, w szczególności obywateli zza naszej wschodniej granicy, a więc Ukrainy, Białorusi, Rosji oraz obywateli Wietnamu, Chin i Indii. Ma to związek ze stabilną sytuacją gospodarczą naszego kraju oraz coraz większym otwieraniem się naszych uczelni jak również zakładów pracy na cudzoziemców.
Kwestią więc kluczową jest dla cudzoziemców otrzymanie numeru PESEL, co jest niezbędne m.in.: w celu „przeniesienia” okresu ubezpieczenia społecznego liczonego w Polsce do systemu ubezpieczeniowego w kraju ojczystym pracownika. Zdarzały się trudności w odpowiednim zakwalifikowaniu składek ubezpieczeniowych cudzoziemca nie posiadającego numeru PESEL.
Warto przy tym zaznaczyć, że stosownie do treści art. 23 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (jednolity tekst: Dz. U. z 2012 r., poz. 161, dalej: ustawa o ewidencji) cudzoziemiec przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany wykonywać obowiązek meldunkowy na zasadach określonych w tej ustawie.
Oprócz nałożenia obowiązku meldunkowego ustawa o ewidencji w art. 31a ust. 3 pkt 2 stanowi, iż cudzoziemcom zameldowanym na pobyt stały lub czasowy trwający ponad 3 miesiące nadaje się numer PESEL. Nadanie tego numeru, w przypadku dopełnienia obowiązku meldunkowego, następuje na wniosek właściwego organu gminy co wynika z art. 31 ust. 4 pkt 1 ustawy o ewidencji.
Numer PESEL może również zostać nadany cudzoziemcom, którzy podlegają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu, jeżeli nie nadano im tego numeru w związku z wykonaniem obowiązku meldunkowego. W takim przypadku numer PESEL zostaje nadany cudzoziemcowi na wniosek płatnika składek ubezpieczeniowych, wynika to z art. 31a ust. 4 pkt 2 w zw. z art. 31a ust. 3 pkt 3 ustawy o ewidencji.
Art. 31b wielokrotnie cytowanej już ustawy o ewidencji reguluje kwestię cudzoziemców, którzy nie zameldowali się na pobyt stały lub czasowy trwający ponad 3 miesiące oraz tych, którzy nie podlegają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu, a odrębne przepisy przewidują potrzebę posiadania przez nich numeru PESEL, wówczas ten numer nadaje Minister właściwy do spraw administracji publicznej po rozpatrzeniu złożonego na piśmie wniosku.
W przypadku takich osób, składają one umotywowany pisemny wniosek wraz z odpisem skróconym aktu urodzenia, a w przypadku osób, które wstąpiły w związek małżeński – wraz z odpisem skróconym aktu małżeństwa oraz adnotacją o aktualnie używanym nazwisku, bezpośrednio do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji za pośrednictwem Departamentu Ewidencji Państwowych i Teleinformatyki MSWiA.
Obcokrajowcy spełniający wymogi formalno-prawne określone w ustawie o ewidencji nie powinni mieć żadnych kłopotów z uzyskaniem numeru PESEL, zaś dla tych którzy nie spełniają tych warunków pozostaje złożenie bezpośredniego wniosku do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, który każdorazowo indywidualnie rozpatruje sprawę.
Dominik Tymuła
Konsultant podatkowy w kancelarii
Russell Bedford Poland Sp. z o.o.