Osoby prowadzące działalność gospodarczą narażone są na ryzyko naruszenia przepisów karnych skarbowych. Niestabilność i nieprecyzyjność przepisów prawa podatkowego dodatkowo potęgują to zagrożenie. Znajomość poszczególnych typów czynów zabronionych pozwoli poznać zachowania, których należy unikać w codziennej działalności. Mogą one bowiem być potraktowane jako czyny skutkujące właśnie popełnieniem przestępstwa lub wykroczenia skarbowego. A jednym z takich zachowań jest przestępstwo narażenia podatku na uszczuplenie.
Zgodnie z art. 54 § 1 Kodeksu karnego skarbowego (kks), podatnik, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.
Mała wartość podatku narażonego na uszczuplenie
Jeżeli kwota podatku narażonego przez podatnika na uszczuplenie w sposób opisany wyżej jest małej wartości, a więc – zgodnie z definicją zawartą w art. 53 § 14 kks – nie przekracza 200-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego na podstawie ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, sprawca popełniający takie przestępstwo skarbowe podlega jedynie karze grzywny w wysokości do 720 stawek dziennych.
Ustawowy próg
Natomiast w przypadku gdy kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu – a więc w czasie popełnienia czynu zabronionego nie przekracza 5-krotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (a więc dla przestępstw skarbowych popełnionych w 2010 r. ustawowy próg wynosi 6.585 zł, dla przestępstw popełnionych w 2011 r. 6.930 zł, a dla przestępstw popełnionych w 2012 r. – 7.500 zł) – sprawca podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe, tzn. w wysokości określonej kwotowo i mieszczącej się w przedziale od 1/10 wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę do 20-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę. (tj. w 2012 r. od 150 zł do 30.000 zł) – wskazuje na to art. 53 § 6 kks.
| Przykład Pan Mariusz Kwiatkowski dokonując zakupu samochodu osobowego nie złożył w 2010 r. deklaracji podatkowej, przez co naraził na uszczuplenie podatek od czynności cywilnoprawnej. Wysokość narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej to 1.500 zł. Pan Mariusz odpowie za popełnione wykroczenie skarbowe, ponieważ wysokość podatku narażonego na uszczuplenie nie przekroczyła ustawowego progu, a więc 5-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę. |
| Przykład Pani Jolanta Nowak zataiła przed organem podatkowym część osiągniętych dochodów, przez co nie podała właściwej podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W wyniku tego czynu Pani Jolanta zapłaciła podatek dochodowy w kwocie niższej o 11.000 zł. Poniesie ona odpowiedzialność za popełnione przestępstwo skarbowe i może zostać skazana na karę grzywny w wysokości do 720 stawek dziennych. |
Do zachowań podatnika, które prowadzi do uszczuplenia podatku, możemy zaliczyć:
- uchylanie się przez sprawcę od opodatkowania,
- nieujawnienie właściwemu organowi podatkowemu przedmiotu lub podstawy opodatkowania,
- nieskładanie przez podatnika deklaracji podatkowej, pomimo ciążącego obowiązku w tym zakresie.
Podatnik dopuszcza się czynu zabronionego, gdy skutkiem wskazanych wyżej zachowań było narażenie podatku na uszczuplenie, tj. spowodowanie konkretnego niebezpieczeństwa takiego uszczuplenia. Oznacza to, że zaistnienie uszczerbku finansowego jest wysoce prawdopodobne, choć nie musi nastąpić. Wynika z tego, że nawet jeśli sprawca zrealizuje jedno z ww. zachowań, lecz nie dojdzie do narażenia podatku na uszczuplenie, nie mamy do czynienia z czynem zabronionym – z punktu widzenia prawa karnego skarbowego będzie to czyn prawnie obojętny.
| Przykład Jan Kowalski nie osiągnął w 2010 r. żadnego dochodu, który podlegałby opodatkowaniu PIT. Jednocześnie nie złożył w wymaganym prawem terminie rocznego zeznania podatkowego za 2010 r. Pomimo zachowania się w sposób wyczerpujący jeden z typów zachowań określonych w art. 54 § 1 kks, Jan Kowalski nie popełnił przestępstwa, ponieważ nie doszło do narażenia podatku na uszczuplenie. Nieuzyskanie dochodu w 2010 r. powoduje bowiem brak możliwości jego opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Podatnik powinien w tej sytuacji złożyć tzw. zeznanie zerowe. |
Uchylenie od opodatkowania
Warto byś wiedział, że z uchylaniem się od opodatkowania mamy do czynienia nie tylko w sytuacji, gdy podatnik nie ujawnia w ogóle przedmiotu opodatkowania lub podstawy opodatkowania, ale również w sytuacji, gdy podatnik spóźnia się z ujawnieniem właściwemu organowi podstawy lub przedmiotu opodatkowania pomimo upływu terminu do dokonania tej czynności.
Istotne jest, że jeżeli podatnik ujawni przedmiot lub podstawę opodatkowania już po wszczęciu z urzędu przez organ podatkowy postępowania w tym zakresie, jego zachowanie nie odniesie pożądanego skutku i nie uwolni go od odpowiedzialności za zatajenie przedmiotu lub podstawy opodatkowania.
| Deklaracje to także informacje i zeznania! Pod pojęciem deklaracji należy również rozumieć informacje, zeznania lub wykazy, które składają podatnicy (art. 3 pkt 5 Ordynacji podatkowej, dalej: op, w zw. z art. 53 § 30 kks). |
Umyślne działanie
Przestępstwa narażenia podatku na uszczuplenie obejmują umyślność w zamiarze bezpośrednim – oznacza to, że aby można było mówić o popełnieniu tego przestępstwa, sprawca musi posiadać wyraźny zamiar uchylenia się od opodatkowania w celu narażenia podatku na uszczuplenie.
| Przestępstwo uszczuplenia podatku w 2010 r. W 2010 r. spośród prawomocnie skazanych za popełnienie przestępstwa określonego w art. 54 § 1 kks, ok. 18% sprawców skazano na karę pozbawienia wolności, przy czym ok. 4% sprawców wymierzono bezwzględną karę pozbawienia wolności, tj. bez warunkowego zawieszenia jej wykonalności. |
Tomasz Darłak
aplikant radcowski w Kancelarii A. Kustra, G. Białowąs Sp. k. we Wrocławiu
Jeżeli chcesz uniknąć kosztownych błędów i zyskać pewność, że działasz zgodnie z prawem, sięgnij po poradnik „Podatki dochodowe w praktyce”. Jego autorzy gwarantują Ci, że otrzymasz kompetentne i szczegółowe porady i wskazówki.
Dowiesz się m.in.:
- Jak zmniejszyć koszty pracownicze, poprawnie interpretując przepisy podatkowe?
- Jak ustalać wartość początkową środków trwałych, by urząd skarbowy nie mógł zakwestionować wysokości późniejszych odpisów amortyzacyjnych?
- Jak obliczyć zaliczkę na podatek dochodowy, uwzględniając składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne?
Teraz, korzystając z porad ekspertów, bezpiecznie zinterpretujesz przepisy podatkowe.
Nie zwlekaj! Zamów poradnik „Podatki dochodowe w praktyce” już teraz!
Zyskaj pewność, że korzystając z porad ekspertów bezpiecznie zinterpretujesz zawiłe przepisy podatkowe.