W celu ustalenia podstawy opodatkowania u przedsiębiorcy, niezbędna jest odpowiednia ewidencja. Jest nią podatkowa księga przychodów i rozchodów, do prowadzenia której zostały zobowiązane osoby prowadzące działalność gospodarczą. Jednak niektórych przedsiębiorców ten obowiązek nie dotyczy.
Zgodnie z art. 24a ustawy o PIT do prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (dalej: KPiR) są obowiązane osoby fizyczne, spółki cywilne, spółki jawne oraz spółki partnerskie wykonujące działalność gospodarczą. Podmioty te nie muszą prowadzić księgi przychodów i rozchodów, jeżeli prowadzą pełną księgowość za pomocą ksiąg rachunkowych. Jest to bardziej skomplikowana metoda, do której zobowiązani są podatnicy, u których przychody brutto ze sprzedaży za poprzedni rok obrotowy przekroczyły 1,2 mln euro.
Lepiej prowadzić księgę przychodów i rozchodów niż pełną księgowość
Bardzo często przedsiębiorcy starają się celowo zmniejszyć uzyskiwane w danym roku przychody, by uniknąć konieczności „przechodzenia” na księgi rachunkowe. Prowadzenie ksiąg rachunkowych jest dużo bardziej skomplikowane niż prowadzenie księgi przychodów i rozchodów oraz wiąże się z większymi kosztami. Kolejnym rozwiązaniem stosowanym przez przedsiębiorców jest zakładanie drugiego przedsiębiorstwa przez które jest przekierowywana część sprzedaży. Wszystko po to, by przychody nie przekroczyły 1,2 mln euro.
Inne podmioty zobowiązane do prowadzenia KPiR
Katalog podmiotów zobowiązanych do prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów nie ogranicza się jedynie do art. 24a ustawy o PIT. Do prowadzenia księgi są zobowiązane również osoby wykonujące działalność na podstawie umów agencyjnych i umów na warunkach zlecenia zawartych na podstawie odrębnych przepisów. Obowiązek ten dotyczy również osób prowadzących działy specjalne produkcji rolnej, jeżeli osoby te zgłosiły zamiar prowadzenia tej księgi oraz duchownych, którzy zrzekli się opłacania zryczałtowanego podatku dochodowego od osób duchownych.
Brak obowiązku prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów
Ustawodawca utworzył katalog podmiotów, którzy nie muszą ewidencjonować uzyskiwanych przychodów za pomocą księgi przychodów i rozchodów. Należą do nich między innymiosoby:
- opłacające podatek dochodowy w formie zryczałtowanej,
- wykonujące wyłącznie usługi przewozu osób i towarów taborem konnym,
- wykonujące zawód adwokata w zespole adwokackim,
- dokonujące odpłatnego zbycia składników majątku
- po likwidacji działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie,
- otrzymanych w związku z likwidacji spółki niebędącej osobą prawną lub wystąpieniem z takiej spółki.
Dodatkowe przypadki, w których podatnik nie musi prowadzić księgi przychodów i rozchodów można znaleźć w rozporządzeniu ministra finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. W paragrafie 7 rozporządzenia wskazano, iżw przypadkach uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, zwłaszcza takimi jak: rodzaj i rozmiar wykonywanej działalności, wiek oraz stan zdrowia, naczelnik urzędu skarbowego(…)na wniosek podatnika może zwolnić go od obowiązku prowadzenia księgi. Mimo, iż podatkowa księga przychodów i rozchodów jest dość prostą formą ewidencji, istnieją sytuacje, gdy i ta forma ewidencji nie jest obowiązkowa.
Adam Bujalski, księgowy Tax Care