Często słyszy się, że właścicielem nieruchomości jest miasto, czy też gmina. Do gminy również wpłaca się podatki lokalne. W tym miejscu nasuwa się pytanie: Czy gmina jest zobowiązania wobec samej siebie do zapłaty podatku od nieruchomości?
Rozważmy przykład, kiedy to gmina jest właścicielem budowli wodociągów.
Przytaczając treść art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613, ze zm., dalej: ustawa) podatnikami podatku od nieruchomości są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące m.in. właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych. Należy więc rozważyć, czy sieć wodociągowa jest przedmiotem podatku od nieruchomości. W ustawie nie znajdziemy zwolnienia, które wprost odnosi się do sieci wodociągowej. W takim stanie prawnym powstają więc wątpliwości, czy gmina powinna zapłacić podatek lokalny?
Biorąc pod uwagę, że gmina w związku z wykonywaniem zadań własnych zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt.3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r., o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, ze zm.) zajmuje się m.in. sprawami związanymi z wodociągami i zaopatrzeniem w wodę, kanalizacją, usuwaniem i oczyszczaniem ścieków komunalnych, utrzymaniem czystości i porządku, wysypiskami i unieszkodliwianiem odpadów komunalnych, zaopatrzeniem w energię elektryczną i cieplną oraz gaz, które są określane jako zadania własne gminy, w powiązaniu z art.2 ust. 3 pkt. 3 ustawy, w myśl którego nieruchomości lub ich części zajęte na potrzeby organów jednostek samorządu terytorialnego, w tym urzędów gmin, starostw powiatowych i urzędów marszałkowskich wydawać by się mogło, że gmina podlega zwolnieniu z podatku od nieruchomości.
Nigdzie jednak nie zostało zdefiniowane pojęcie „potrzeb organów jednostek samorządu terytorialnego” rozstrzygającego w tym przypadku. Można je odbierać na dwa sposoby: jako potrzeby niezbędne do wypełniania zadań własnych gminy, lub jako potrzeby wynikające z ulokowania jej siedziby.
Załóżmy teraz, że gmina podpisuje umowę na użytkowanie sieci wodociągowej ze spółką,, która zobowiązuje się do jej obsługi i eksploatacji podstawowej. Co z podatkiem w tym wypadku?
W myśl art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. a) ustawy podatnikami podatku od nieruchomości są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące posiadaczami nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie wynika z umowy zawartej z właścicielem, Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa lub z innego tytułu prawnego, z wyjątkiem posiadania przez osoby fizyczne lokali mieszkalnych niestanowiących odrębnych nieruchomości.
Na tej podstawie podatnikiem podatku od nieruchomości stanie się spółka, która podpisała umowę z gminą. Ponadto Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 29 maja 2008 r. I SA/Gd 162/2008, podkreślił, iż posiadacze zależni nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego oraz zarządcy takich nieruchomości są podatnikami tylko wówczas, gdy posiadanie wynika z umowy zawartej bezpośrednio z właścicielem.
Problematyczna również jest kwestia opodatkowania dróg wewnętrznych. Do dróg tego typu zalicza się wszystkie te drogi, które nie zostały zaliczone do publicznych. Jeżeli właścicielem gruntu pod drogą wewnętrzną jest gmina, staje się ona tym samym jej właścicielem i ciąży na niej obowiązek podatkowy. W myśl art. 2 ust. 3 pkt. 4 ustawy opodatkowaniu nie podlegają jedynie grunty zajęte pod pasy drogowe dróg publicznych w rozumieniu przepisów o drogach publicznych oraz zlokalizowane w nich budowle — z wyjątkiem związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej innej niż eksploatacja autostrad płatnych.
W takiej sytuacji gmina, jako osoba prawna będąca właścicielem niezwolnionego z podatku mienia nieruchomego, jest podatnikiem podatku od nieruchomości. W dalszym ciągu jednak pozostaje organem, do którego podatek ten jest wpłacany. Sytuacja ta wydaje się być nieracjonalna z formalnego punktu widzenia. Gmina tylko teoretycznie zostaje obciążona podatkiem, gdyż podatek ten ostatecznie i tak wpływa do jej kasy.
W praktyce rada gminy może stosować postanowienia art. 7 ust. 3 ustawy, które wskazują, że „Rada gminy, w drodze uchwały, może wprowadzić inne zwolnienia przedmiotowe niż określone w ust. 1 oraz w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i niektórych ustaw”. Dzięki temu przepisowi Rada gminy może zwolnić gminę z obowiązku podatkowego z innego przedmiotu niż ściśle określone w ustawie. Spowoduje to sytuację, w której de facto gmina zwolni samą siebie z obowiązku podatkowego.
Aby wszelkie wątpliwości zostały rozwiane i brak było niedomówień, niezbędne jest jednak wydanie ogólnej interpretacji Ministra Finansów w tej sprawie.
Monika Przygoda
Konsultant Podatkowy
Russell Bedford Poland Sp z o.o.