Obecnie brak jest precyzyjnej legalnej definicji dotyczącej tego, czym dokładnie są warunki szkodliwe lub uciążliwe. Zgodnie z orzecznictwem, należy jednak odróżnić pracę w warunkach szkodliwych od pracy w szczególnych warunkach. Ekspert tłumaczy zasady przyznawania dodatku za pracę w warunkach szkodliwych.
Praca w warunkach szkodliwych ma miejsce, gdy pracownik narażony jest na działanie czynnika, którego wpływ może negatywnie wpłynąć na jego zdrowie. Do takich czynników szkodliwych zalicza się m.in. substancje chemiczne, pyły oraz czynniki fizyczne, takie jak hałas, drgania, a także mikroklimat o skrajnych temperaturach (gorący lub zimny).
Czy pracownikowi przysługuje dodatek za pracę w warunkach szkodliwych?
Dodatek za pracę w warunkach szkodliwych przyznawany jest dobrowolnie przez pracodawcę. Pracodawca może wprowadzić dodatek za pracę w szkodliwych warunkach przykładowo w regulaminie wynagradzania lub w umowie zawartej z pracownikiem. Oznacza to, że świadczenie z tytułu pracy, w warunkach szkodliwych nie są obligatoryjne.
W jaki sposób ustala się wysokość dodatku?
Wysokość tego dodatku ustalana jest zazwyczaj jako procent wynagrodzenia zasadniczego pracownika za każdą godzinę pracy wykonaną w określonych, szkodliwych warunkach. Należy również zaznaczyć, że dodatek ten przysługuje zazwyczaj za dni rzeczywiście przepracowane w warunkach szkodliwych dla zdrowia, jak również za dni, w których pracownik nie świadczy pracy, ale otrzymuje wynagrodzenie, jak w przypadku urlopu wypoczynkowego.
Źródło: Shutterstock
Różnica pomiędzy pracą w warunkach szkodliwych a pracą w warunkach szczególnych
Praca w warunkach szczególnych wiąże się z nabyciem szczególnych uprawnień, do których należy m.in. emerytura, zaś w przypadku pracy w warunkach szkodliwych rekompensata, którą pracownik otrzymuje jest dobrowolna.
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, „Pracami w szczególnych warunkach są prace o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości, co oznacza, że oba te elementy (znaczna szkodliwość dla zdrowia i znaczny stopień uciążliwości) muszą występować równocześnie. Praca w warunkach szkodliwych nie jest zatem tożsama z pracą w szczególnych warunkach. Konieczne jest bowiem, aby praca ta była równocześnie pracą o znacznej uciążliwości”. (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2018 r., I UK 510/16).
W związku z powyższym dodatek za pracę w warunkach szkodliwych może przysługiwać pracownikowi, pod warunkiem że będzie to jasno określone w regulaminie obowiązującym u pracodawcy lub innych regulacjach wewnętrznych, a w przypadku ich braku – w umowie zawartej z pracownikiem. W takim przypadku pracownik będzie miał prawo do roszczenia o wypłatę tego dodatku, także za dni, w których przebywa na urlopie wypoczynkowym.
Autorka: Aleksandra Tomczyk, kancelaria Graś i Wspólnicy