Choroba zawodowa a odszkodowanie. Jakie świadczenia przysługują pracownikowi?

Ewelina Czechowicz

Pracownikowi, który w wyniku choroby zawodowej stał się stale niezdolny do pracy bądź jego niezdolność ma charakter długotrwały (uszczerbek zdrowia trwa przynajmniej 6 miesięcy), przysługuje możliwość uzyskania jednorazowego odszkodowania z ZUS. Co to jest choroba zawodowa i jakich świadczeń może domagać się pracownik, który zachorował? Sprawdź, za jakiego typu dolegliwości możesz otrzymać rekompensatę i na jak wysokie odszkodowanie można liczyć.

W kwietniu 2020 r. Ministerstwo Zdrowia wpisało Covid-19 na listę chorób zawodowych. Koronowirus za chorobę zawodową może być uznany u dentystów i lekarzy. Jakie trzeba spełnić przesłanki, by otrzymać zaświadczenie o chorobie zawodowej?

Choroba zawodowa

Źródło: shutterstock.com

Czym jest choroba zawodowa

Zgodnie z treścią art. 2351 KP, za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych „narażeniem zawodowym”

Choroba zawodowa - definicja

Choroba zawodowa ,to choroba która jest wymieniona w wykazie chorób zawodowych, w rozporządzeniu  Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1367), którą spowodowały szkodliwe czynniki występujące w miejscu pracy lub sposób wykonywania pracy.

Czy chorobę zawodową można stwierdzić tylko w czasie trwania pracy

Chorobę zawodową można stwierdzić również po zakończeniu pracy w narażeniu zawodowym. Okres, w którym wystąpienie objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej, zależy od choroby i jest podany w rozporządzeniu w sprawie chorób zawodowych.

Postępowanie w przypadku podejrzenia choroby zawodowej

Postępowanie w przypadku podejrzenia choroby zawodowej jest wieloetapowe. Zgłoszenia choroby zawodowej może dokonać : pracodawca, lekarz, lekarz dentysta, były pracownik oraz aktualny pracownik. Podejrzenie choroby zawodowej zgłasza się:

  • właściwemu państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu
  • właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy

Na podstawie otrzymanego zawiadomienia państwowy powiatowy inspektor sanitarny wszczyna postępowanie administracyjne. Po przeprowadzeniu badań wydawane jest orzeczenie lekarskie o rozpoznaniu / bądź braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej. Następnie wydawana jest decyzja administracyjna o stwierdzeniu choroby zawodowej lub braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej )

Odszkodowanie dla pracownika z tytułu stwierdzenia choroby zawodowej

Art. 11 ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób gwarantuje ubezpieczonemu, który wskutek choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, jednorazowe odszkodowanie.

Wysokość odszkodowania:

  • 917 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu oraz z tytułu zwiększenia tego uszczerbku co najmniej o 10 punktów procentowych
  • 16 048 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji ubezpieczonego, także wskutek pogorszenia się stanu zdrowia rencisty
  • 82 531 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest małżonek lub dziecko zmarłego ubezpieczonego lub rencisty
  • 41 265 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty inny niż małżonek lub dziecko
  • 82 531 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są równocześnie małżonek i jedno lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, oraz 16 048 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na każde z tych dzieci
  • 16 048 zł, gdy obok małżonka lub dzieci do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są równocześnie inni członkowie rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, każdemu z nich niezależnie od odszkodowania przysługującego małżonkowi lub dzieciom
  • 41 265 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są tylko członkowie rodziny inni niż małżonek lub dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, oraz 16 048 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugiego i każdego następnego uprawnionego

Zadośćuczynienie z tytułu choroby zawodowej

Za chorobę zawodową pracownika w niektórych przypadkach może być również odpowiedzialny pracodawca. Odpowiedzialność deliktowa pracodawcy za chorobę zawodową, na którą zapadł pracownik, jest odpowiedzialnością subsydiarną w stosunku do odpowiedzialności instytucji ubezpieczeniowej -Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (tak np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 19 października 2018 r. , sygna.kt III APa 56/17 czy wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 31 października 2018 r. , sygn.akt III APa 30/18).

Świadczeń uzupełniających poszkodowany pracownik może dochodzić na podstawie przepisów kodeksu cywilnego. Ustalenie wysokości zadośćuczynienia następuje na  podstawie zebranego materiału dowodowego. Na pracowniku zgodnie z treścią art. 6 kodeksu ciąży obowiązek wykazania wszystkich przesłanek odpowiedzialności cywilnej pracodawcy, w tym przekonanie sądu orzekającego, iż określona w pozwie suma zadośćuczynienia jest odpowiednia do stopnia doznanej krzywdy.

Stwierdzenie choroby zawodowej może choć nie musi rodzić obowiązku pracodawcy do przeniesienia pracownika do innej pracy, w określonej sytuacji może także stanowić powód rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę.

Wykaz chorób zawodowych

Choroby zawodowe

Okres, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym

1

2

1.

Zatrucia ostre albo przewlekłe lub ich następstwa wywołane przez substancje chemiczne

w przypadku zatruć ostrych - 3 dni, 
w przypadku zatruć przewlekłych - w zależności od rodzaju substancji

2.

Gorączka metaliczna

3 dni

3.

Pylice płuc:

 

1)

pylica krzemowa

nie można określić

2)

pylica górników kopalń węgla

nie można określić

3)

pylico-gruźlica

nie można określić

4)

pylica spawaczy

nie można określić

5)

pylica azbestowa oraz pozostałe pylice krzemianowe

nie można określić

6)

pylica talkowa

nie można określić

7)

pylica grafitowa

nie można określić

8)

pylice wywoływane pyłami metali

nie można określić

4.

Choroby opłucnej lub osierdzia wywołane pyłem azbestu:

 

1)

rozległe zgrubienia opłucnej

nie można określić

2)

rozległe blaszki opłucnej lub osierdzia

nie można określić

3)

wysięk opłucnowy

3 lata

5.

Przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli, które spowodowało trwałe upośledzenie sprawności wentylacyjnej płuc z obniżeniem natężonej objętości wydechowej pierwszosekundowej (FEV1) poniżej 60% wartości należnej, wywołane narażeniem na pyły lub gazy drażniące, jeżeli w ostatnich 10 latach pracy zawodowej co najmniej w 30% przypadków stwierdzono na stanowisku pracy przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń

1 rok

6.

Astma oskrzelowa

1 rok

7.

Zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych:

 

1)

postać ostra i podostra

1 rok

2)

postać przewlekła

3 lata

8.

Ostre uogólnione reakcje alergiczne

1 dzień

9.

Byssinoza

7 dni

10.

Beryloza

nie można określić

11.

Choroby płuc wywołane pyłem metali twardych

nie można określić

12.

Alergiczny nieżyt nosa

1 rok

13.

Zapalenie obrzękowe krtani o podłożu alergicznym

1 rok

14.

Przedziurawienie przegrody nosa wywołane substancjami o działaniu żrącym lub drażniącym

2 lata

15.

Przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym, trwającym co najmniej 15 lat:

 

1)

guzki głosowe twarde

2 lata

2)

wtórne zmiany przerostowe fałdów głosowych

2 lata

3)

niedowład mięśni wewnętrznych krtani z wrzecionowatą niedomykalnością fonacyjną głośni i trwałą dysfonią

2 lata

16.

Choroby wywołane działaniem promieniowania jonizującego:

 

1)

ostra choroba popromienna uogólniona po napromieniowaniu całego ciała lub przeważającej jego części

2 miesiące

2)

ostra choroba popromienna o charakterze zmian zapalnych lub zapalno-martwiczych skóry i tkanki podskórnej

1 miesiąc

3)

przewlekłe popromienne zapalenie skóry

nie można określić

4)

przewlekłe uszkodzenie szpiku kostnego

nie można określić

5)

zaćma popromienna

10 lat

17.

Nowotwory złośliwe powstałe w następstwie działania czynników występujących w środowisku pracy, uznanych za rakotwórcze u ludzi:

 

1)

rak płuca, rak oskrzela

indywidualnie w zależności od okresu latencji nowotworu

2)

międzybłoniak opłucnej albo otrzewnej

indywidualnie w zależności od okresu latencji nowotworu

3)

nowotwór układu krwiotwórczego

indywidualnie w zależności od okresu latencji nowotworu

4)

nowotwór skóry

indywidualnie w zależności od okresu latencji nowotworu

5)

nowotwór pęcherza moczowego

indywidualnie w zależności od okresu latencji nowotworu

6)

nowotwór wątroby

indywidualnie w zależności od okresu latencji nowotworu

7)

rak krtani

indywidualnie w zależności od okresu latencji nowotworu

8)

nowotwór nosa i zatok przynosowych

indywidualnie w zależności od okresu latencji nowotworu

9)

nowotwory wywołane działaniem promieniowania jonizującego z prawdopodobieństwem indukcji przekraczającym 10%

indywidualnie, po oszacowaniu ryzyka

18.

Choroby skóry:

 

1)

alergiczne kontaktowe zapalenie skóry

2 lata

2)

kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia

1 miesiąc

3)

trądzik olejowy, smarowy lub chlorowy o rozległym charakterze

1 miesiąc

4)

drożdżakowe zapalenie skóry rąk u osób pracujących w warunkach sprzyjających rozwojowi drożdżaków chorobotwórczych

1 miesiąc

5)

grzybice skóry u osób stykających się z materiałem biologicznym pochodzącym od zwierząt

1 miesiąc

6)

pokrzywka kontaktowa

2 miesiące

7)

fotodermatozy zawodowe

2 lata

19.

Przewlekłe choroby układu ruchu wywołane sposobem wykonywania pracy:

 

1)

przewlekłe zapalenie ścięgna i jego pochewki

1 rok

2)

przewlekłe zapalenie kaletki maziowej

1 rok

3)

przewlekłe uszkodzenie łąkotki u osób wykonujących pracę w pozycji klęczącej lub kucznej

1 rok

4)

przewlekłe zapalenie okołostawowe barku

1 rok

5)

przewlekłe zapalenie nadkłykcia kości ramiennej

1 rok

6)

zmęczeniowe złamanie kości

1 rok

20.

Przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego wywołane sposobem wykonywania pracy:

 

1)

zespół cieśni w obrębie nadgarstka

1 rok

2)

zespół rowka nerwu łokciowego

1 rok

3)

zespół kanału de Guyona

1 rok

4)

uszkodzenie nerwu strzałkowego wspólnego u osób wykonujących pracę w pozycji kucznej

1 rok

21.

Obustronny trwały odbiorczy ubytek słuchu typu ślimakowego lub czuciowo-nerwowego spowodowany hałasem, wyrażony podwyższeniem progu słuchu o wielkości co najmniej 45 dB w uchu lepiej słyszącym, obliczony jako średnia arytmetyczna dla częstotliwości audiometrycznych 1,2 i 3 kHz

2 lata

22.

Zespół wibracyjny:

 

1)

postać naczyniowo-nerwowa

1 rok

2)

postać kostno-stawowa

3 lata

3)

postać mieszana: naczyniowo-nerwowa i kostno-stawowa

3 lata

23.

Choroby wywołane pracą w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego:

 

1)

choroba dekompresyjna

5 lat

2)

urazy ciśnieniowe

3 dni

3)

następstwa oddychania mieszaninami gazowymi pod zwiększonym ciśnieniem

3 dni

24.

Choroby wywołane działaniem wysokich albo niskich temperatur otoczenia:

 

1)

udar cieplny albo jego następstwa

1 rok

2)

wyczerpanie cieplne albo jego następstwa

1 rok

3)

Odmroziny

1 rok

25.

Choroby układu wzrokowego wywołane czynnikami fizycznymi, chemicznymi lub biologicznymi:

 

1)

alergiczne zapalenie spojówek

1 rok

2)

ostre zapalenie spojówek wywołane promieniowaniem nadfioletowym

3 dni

3)

epidemiczne wirusowe zapalenie spojówek lub rogówki

1 rok

4)

zwyrodnienie rogówki wywołane czynnikami drażniącymi

3 lata

5)

zaćma wywołana działaniem promieniowania podczerwonego lub długofalowego nadfioletowego

10 lat

6)

centralne zmiany zwyrodnieniowe siatkówki i naczyniówki wywołane krótkofalowym promieniowaniem podczerwonym lub promieniowaniem widzialnym z obszaru widma niebieskiego

3 lata

26.

Choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa

nie można określić

Choroba, wypadek