Księgowość w kryzysie: wypalenie, chaos przepisów i coraz mniej specjalistów …

Co drugi pracownik obszaru księgowości uważa, że branża boryka się z niedoborem wykwalifikowanych specjalistów – wynika z badania SaldeoSMART. Wśród głównych powodów luki kompetencyjnej respondenci wymieniają trudność w nadążaniu za zmieniającymi się przepisami (64%) oraz wypalenie zawodowe (53%). Siedmiu na dziesięciu ankietowanych przyznaje, że w ostatnim kwartale często lub bardzo często odczuwało przeciążenie obowiązkami zawodowymi. Jednocześnie 44% upatruje w sztucznej inteligencji szansy na odciążenie pracowników i zwiększenie ich efektywności.

Obok mnogości zmian podatkowych oraz narastającego zmęczenia zawodowego respondenci dostrzegają także inne powody, dla których w branży księgowej brakuje specjalistów. Na brak atrakcyjnych warunków zatrudnienia – takich jak wysokie zarobki, elastyczny czas pracy czy benefity pozapłacowe – wskazuje 47% badanych. Dodatkowo niemal co piąty upatruje przyczyn niedoboru specjalistów w niskim poziomie automatyzacji procesów księgowych, a 17% zwraca uwagę na niewystarczające możliwości rozwoju kariery.

Źródło: shutterstock

Chęci są, ale czasu jak na lekarstwo

Księgowi chcą zdobywać nowe umiejętności, uczestniczyć w szkoleniach czy uczyć się obsługi nowych programów. Jednak z powodu nadmiaru obowiązków często brakuje im na to czasu. Dwóch na pięciu badanych (41%) deklaruje, że może poświęcić na rozwój zawodowy nie więcej niż godzinę tygodniowo, a co dziesiąty w ogóle nie znajduje na to czasu. Co więcej, w ciągu ostatnich trzech miesięcy tylko 7% ankietowanych nie odczuło przeciążenia wynikającego z natłoku codziennych zadań. Dziesięciokrotnie więcej respondentów (70%) borykało się z takim poczuciem często lub bardzo często.

Technologia rozwiązuje problemy, ale nie wszystkie

Choć jeden na pięciu badanych zwraca uwagę na niewystarczający poziom cyfryzacji w obszarze księgowości, technologia jest obecna w ich codziennej pracy. Zdecydowana większość ankietowanych (94%) biorących udział w badaniu SaldeoSMART korzysta z programów do automatyzacji dokumentów, popularne są również systemy ERP oraz kadrowo-płacowe (60%), a także narzędzia OCR służące do odczytywania danych z faktur i dokumentów (55%). Wciąż są jednak w tym obszarze pola do poprawy. Niemal co trzeci badany (30%) spędza powyżej sześciu godzin tygodniowo na ręcznym przepisywaniu danych do systemów IT, z czego 19% poświęca na te czynności nawet ¼ tygodnia pracy.

– Ponad 40 godzin miesięcznie poświęcanych na żmudne, powtarzalne czynności administracyjne to wyraźny sygnał, że wiele firm wciąż ma jeszcze przed sobą zadanie jakim jest cyfryzacja – mówi Edyta Wojtas, prezes zarządu BrainSHARE IT, producenta SaldeoSMART. I dodaje: Automatyzacja i elektroniczny obieg dokumentów to nie luksus, a fundament każdego sprawnie działającego działu księgowego, szczególnie w dobie zbliżającego się KSeFu. Nowoczesne rozwiązania cyfrowe pozwalają usprawnić codzienne procesy, ograniczyć liczbę błędów i odblokować czas specjalistów tak, by mogli zająć się zadaniami, które wymagają zaawansowanej analizy danych, doradztwa optymalizacyjnego czy rozwoju kompetencji.

AI rusza z odsieczą?

Zapytani o wykorzystanie sztucznej inteligencji w codziennej pracy, respondenci najczęściej deklarują brak regularnego kontaktu z tymi narzędziami. Mniej niż jedna piąta (17%) badanych używa rozwiązań bazujących na AI, które umożliwiają klasyfikację dokumentów czy analizę danych. Z kolei 28% podkreśla, że miało okazjonalny kontakt z tego typu narzędziami, a 29% o nich słyszało, ale jeszcze nie miało z nimi styczności.

Jednocześnie sztuczna inteligencja budzi wśród badanych księgowych bardzo pozytywne skojarzenia. Dziewięciu na dziesięciu respondentów ocenia potencjał wykorzystania narzędzi AI w księgowości jako wysoki, a 44% z nich uważa, że technologia ta może znacząco odciążyć pracowników i zwiększyć ich efektywność. Nie oznacza to jednak, że badani przyjmują sztuczną inteligencję bezkrytycznie. Trzech na czterech zwraca uwagę, że wykorzystanie AI niesie za sobą ryzyko błędów w interpretacji danych, a 57% obawia się o bezpieczeństwo zasobów. Dodatkowo połowa ankietowanych dostrzega zagrożenie w postaci braku kontroli nad poprawnością procesów księgowych, a 28% wyraża niepokój, że sztuczna inteligencja przyczyni się do utraty miejsc pracy.

– Ostrożność w podejściu do sztucznej inteligencji jest całkowicie zrozumiała, zwłaszcza w tak odpowiedzialnej branży jak księgowość – podkreśla Edyta Wojtas. – Nie powinno to jednak blokować wdrażania rozwiązań, które realnie mogą odciążyć pracowników i usprawnić ich codzienną pracę. Dobrym sposobem na oswajanie nowych technologii jest postawienie na współpracę z dostawcami, którzy już oferują funkcje AI w ramach swoich narzędzi. Dzięki temu można w pełni przekonać się, jak działają takie rozwiązania i jakie oferują korzyści mając jednocześnie pewność, że praca odbywa się w kontrolowanym i zaufanym środowisku.

Więcej przestrzeni na doradztwo i rozwój

Nowe technologie mogą odegrać kluczową rolę w odbudowie potencjału branży księgowej. Warunkiem jest jednak przełamanie barier: zarówno tych technologicznych, jak i mentalnych. Z badania SaldeoSMART wynika, że 44% respondentów nie potrafi jednoznacznie ocenić swojego poziomu gotowości do pracy z narzędziami bazującymi na AI, a kolejne 17% przyznaje się, że nie jest przygotowane. Kluczowym w najbliższych latach będzie nie tylko wdrażanie nowych rozwiązań, ale również ich odpowiednie oswajanie i pogłębianie kompetencji wśród pracowników.

***

O badaniu:

Badanie  zostało przeprowadzone w czerwcu 2025 roku przez SaldeoSMART w formie ankiety internetowej. Wzięli w nim udział specjaliści ds. finansów i księgowości zatrudnieni zarówno po stronie firm, jak i biur rachunkowych. Celem badania było uchwycenie bieżących wyzwań zawodowych, a także poznanie podejścia środowiska księgowych do wykorzystania nowoczesnych technologii, w tym m.in. automatyzacji i sztucznej inteligencji.