Czym innym kontrola podatkowa, czym innym skarbowa. Kontroler UKS-u jest jak polski James Bond – może Cię podsłuchiwać, przeszukać, użyć siły fizycznej, strzelać do Ciebie, a nawet…użyć pałki.
Okazuje się, że niepłacenie podatków może być opłakane w skutkach. Inspektorzy Urzędu Kontroli Skarbowej wyposażeni zostali w zespół uprawnień pozwalających nie tylko na kontrolę posiadanej dokumentacji i prawidłowość księgowania faktur. Co więcej, kontrolerzy mogą przeprowadzać kontrolę nagłą, bez uprzedniego zawiadamiania kontrolowanego o konieczności przeprowadzania kontroli.
Urzędnik nas bije
Pracownik UKS w czasie czynności służbowych może użyć siły fizycznej, może również stosować środki chemiczne lub techniczne, przeznaczone do obezwładniania i konwojowania osób albo do zatrzymywania oraz unieruchamiania pojazdów mechanicznych i innych środków przewozowych (m. in. kolczatki, paralizatory, kajdanki).
Środki przymusu bezpośredniego nie są dalej stosowane gdy osoba, wobec której zastosowano te środki, podporządkowała się wydanym poleceniom. Kontroler nie może zatem stosować przymusu, gdy kontrolowany wykonuje jego polecenia lub po zastosowaniu danego środka nie utrudnia dalej prowadzonych czynności.
Ponadto środków przymusu bezpośredniego nie stosuje się wobec kobiet o widocznej ciąży, osób o widocznym kalectwie lub w podeszłym wieku oraz osób, których wygląd wskazuje na wiek poniżej 13 lat. Nie stosuje się kajdanek wobec osób, których wygląd wskazuje na wiek poniżej 17 lat. Co więcej nie wolno stosować pałki wobec osób stawiających bierny opór (np. odmawiających wykonanie polecenia kontrolującego), chyba że zastosowanie siły fizycznej okazało się bezskuteczne.
Broń palna
Jeśli powyżej wskazane środki przymusu były niewystarczające lub ich użycie ze względu na okoliczności danego zdarzenia nie jest możliwe, inspektor i pracownik mogą użyć broni palnej wyłącznie:
- w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność własną lub innej osoby oraz w celu przeciwdziałania czynnościom zmierzającym w oczywisty sposób bezpośrednio do takiego zamachu;
- przeciwko osobie niepodporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie zagrozić może życiu, zdrowiu lub wolności inspektora, pracownika albo innej osoby;
- przeciwko osobie, która usiłuje bezprawnie i przemocą odebrać broń palną inspektorowi, pracownikowi lub innej osobie uprawnionej do posiadania broni palnej;
- w celu odparcia niebezpiecznego, bezpośredniego i gwałtownego zamachu na obiekty administracji skarbowej;
- w bezpośrednim pościgu za osobą, wobec której użycie broni – w powyżej wskazanych przypadkach – było dopuszczalne.
Kontrola a wywiad skarbowy
Wywiad skarbowy polega na uzyskiwaniu, gromadzeniu, przetwarzaniu i wykorzystywaniu informacji o dochodach, obrotach, rzeczach i prawach majątkowych podmiotów podlegających kontroli skarbowej, słowem na pozyskiwaniu informacji kto nie przestrzega przepisów prawa podatkowego.
W ramach wywiadu UKS może prowadzić m.in. podsłuch, pozyskiwać informacje o dokonywanych rozmowach telefonicznych, a także nagrywania spotkań czy podejmowanych czynności przez podmiot kontrolowany (rejestracja obrazu wideo i dźwięku).
Kontrola operacyjna
Czynności tzw. kontroli operacyjnej wykonywane są w celu wykrywania najcięższych przestępstw skarbowych. Czynności podejmowane są wyłącznie na pisemny wniosek Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej, złożony po uzyskaniu pisemnej zgody Prokuratora Generalnego. Wniosek taki składany jest do Sądu Okręgowego w Warszawie, który może, w drodze postanowienia, zarządzić kontrolę operacyjną. W przypadku czynności nie cierpiących zwłoki , kontrola może być podjęta bez uzyskania tej zgody.
Kontrola operacyjna jest prowadzona niejawnie i polega na:
- kontrolowaniu treści korespondencji;
- kontrolowaniu zawartości przesyłek;
- stosowaniu środków technicznych umożliwiających uzyskiwanie w sposób niejawny informacji i dowodów oraz ich utrwalanie, a w szczególności obrazu, treści rozmów telefonicznych i innych informacji przekazywanych przy pomocy sieci telekomunikacyjnych.
W ramach kontroli operacyjnej możliwe jest również niejawne nadzorowanie wytwarzania, przemieszczania i przechowywania przedmiotów przestępstwa oraz obrotu nimi (w praktyce – podszywanie się pod kontrahentów, kupujących, sprzedających towary związane z popełnieniem przestępstwa, pod osoby wręczające łapówki lub przyjmujące takie korzyści).
Kontrola operacyjna przebiegać może również przy pomocy osób trzecich. Dane osób udzielających pomocy pozostać muszą niejawne i nie mogą zostać ujawnione.
Po zakończeniu kontroli – koryguj deklarację
Wywiad, kontrola, czynności operacyjne mogą się jednak nie okazać aż tak straszne, jak mogłoby się wydawać. Zakończenie kontroli skarbowej poprzedza 7 dniowy termin na wypowiedzenie się w sprawie zebranego materiału dowodowego. Potwierdzenie zauważonych nieprawidłowościach może nieść za sobą – zamiast wydania decyzji podatkowej – proste skorygowanie deklaracji podatkowej przez podatnika. Jeśli podatnik zdecyduje się na korektę to ma obowiązek, nie później niż w terminie 3 dni, zawiadomić organ kontroli skarbowej o złożeniu do właściwego organu podatkowego korygującej deklaracji.
Uprawnienia – ale do granic
W toku wykonywania czynności służbowych inspektorzy i pracownicy są zobowiązani do poszanowania godności człowieka oraz respektowania innych praw i wolności obywatelskich. Środki przymusu bezpośredniego powinny być stosowane przez inspektorów i pracowników w taki sposób, aby ich zastosowanie powodowało możliwie najmniejszą dolegliwość i możliwie najmniej naruszało dobra osobiste i majątkowe osób i przedsiębiorców, których czynności dotyczą. Na czynności kontrolne możliwe jest składanie zażalenia do prokuratora rejonowego. Niemniej za wykroczenia związane z bezpośrednim pełnieniem obowiązków służbowych inspektorzy odpowiadają tylko dyscyplinarnie. Tym niemniej możliwa jest odpowiedzialność cywilnoprawna odszkodowawcza organu państwowego za szkodę poniesioną w związku z czynnościami tego organu.
Piotr Szulczewski
Analityk Bankier.pl
Firma i Podatki