![API KSeF 1.0 nie jest kompatybilne z API KSeF 2.0. [Komunikat MF] Które faktury podlegają migracji?](https://static.pit.pl/filtered/5d/322141,607242,z_285_150.jpg)
W wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów pojawił się projekt ustawy (UD290), który zmienia zasady poboru tzw. opłaty cukrowej. Nowelizacja przygotowana przez Ministerstwo Finansów oraz Ministerstwo Gospodarki zakłada nie tylko wzrost stawek, ale także rozszerzenie zakresu opłaty oraz uproszczenie procedur. Zdaniem autorów projektu zmiany mają zwiększyć skuteczność fiskalną i prozdrowotny efekt regulacji, jednak już dziś budzą kontrowersje zarówno wśród przedsiębiorców, jak i polityków.
Zmiany w opłacie cukrowej
Opłata od środków spożywczych, potocznie nazywana cukrową, obowiązuje od 2021 r. i od początku miała służyć ograniczeniu spożycia napojów słodzonych. W praktyce jednak fiskus i eksperci zdrowotni wskazują na liczne luki w systemie, które pozwalały producentom na unikanie pełnych obciążeń.
Projekt zakłada:
- wyeliminowanie wątpliwości interpretacyjnych,
- rozszerzenie katalogu napojów objętych opłatą,
- podwyższenie stawek, które zdaniem rządu obecnie są zbyt niskie, aby spełniały funkcję prewencyjną.
Przesunięcie opłaty cukrowej na producentów i importerów
Jedną z kluczowych zmian jest przesunięcie obowiązku zapłaty opłaty cukrowej na producentów, importerów oraz nabywców wewnątrzwspólnotowych. Dotychczas ustalenie, kto dokładnie odpowiada za jej uregulowanie, wymagało analizy całego łańcucha dystrybucji. Teraz odpowiedzialność ma być przypisana na samym początku obrotu, co uprości system i ograniczy nadużycia.
W projekcie wprowadzono też pojęcie „pierwszej sprzedaży”, które obejmie nie tylko transakcje handlowe, ale również darowizny, przekazania w ramach reklamy czy wykorzystanie napojów w działalności gospodarczej.
Źródło: Shutterstock
Rozszerzony katalog produktów objętych opłatą
Zgodnie z nowymi przepisami opłata ma być liczona od całkowitej zawartości cukrów w napoju – zarówno tych dodanych, jak i naturalnych. Podstawą będzie informacja z etykiety o wartości odżywczej.
Objęte opłatą mają być m.in.:
- wszystkie koncentraty napojów (z odrębnymi stawkami uwzględniającymi wysoką zawartość cukru),
- suplementy diety w postaci płynnej, z wyjątkiem wyrobów sprzedawanych w małych opakowaniach do celów medycznych,
- napoje z co najmniej 20% soku i do 5 g cukru, jeśli jednocześnie zawierają substancje słodzące, kofeinę lub taurynę.
Nowe zwolnienia i wyjątki
Choć zakres opłaty się rozszerza, projekt przewiduje też dodatkowe zwolnienia. Nie zostaną nią objęte m.in.:
- mieszanki wody i soków owocowych lub warzywno-owocowych bez dodatku cukru, kofeiny, tauryny czy słodzików,
- nektary z pigwy, rokitnika, aronii, czarnej porzeczki, agrestu i wiśni, pod warunkiem że zawartość cukru nie przekracza 13 g na 100 ml.
Nowelizacja przewiduje szereg usprawnień technicznych, takich jak:
- możliwość podpisywania formularza CUK-1 nie tylko podpisem kwalifikowanym, ale także innymi formami podpisu elektronicznego,
- zwrot opłaty w przypadku eksportu lub dostawy wewnątrzwspólnotowej,
- możliwość regulowania odsetek z rachunku VAT, co uprości księgowość przedsiębiorców.
Wyższe stawki opłaty cukrowej od 2025 r.
Najbardziej odczuwalną zmianą będzie podwyżka stawek opłaty cukrowej. Nowy system zakłada:
- opłatę stałą – wzrost z 0,50 zł do 0,70 zł za litr napoju z zawartością do 5 g cukru w 100 ml lub dowolną ilością słodzika,
- opłatę zmienną – wzrost z 0,05 zł do 0,10 zł za każdy gram cukru powyżej 5 g w 100 ml,
- opłatę dodatkową – za kofeinę lub taurynę, z 0,10 zł aż do 1,00 zł,
- opłatę maksymalną – podwyższenie z 1,20 zł do 1,80 zł za litr napoju.
Skąd zmiany w opłacie cukrowej?
Według Ministerstwa Finansów obecne stawki są zbyt niskie i nie wpływają wystarczająco na ograniczenie spożycia słodzonych napojów.
Podwyższenie opłaty cukrowej wywołało ożywioną dyskusję w przestrzeni publicznej. Prezydent Karol Nawrocki za pośrednictwem swojej kancelarii zadeklarował, że nie poprze rozwiązań zwiększających obciążenia podatkowe, wskazując na wcześniejsze obietnice wyborcze. Opozycja liczy na prezydenckie weto, argumentując, że wyższe stawki uderzą w małe i średnie firmy oraz konsumentów, a efekt prozdrowotny pozostaje wątpliwy.
Kiedy zaczną obowiązywać nowe przepisy?
Projekt ustawy został wpisany do wykazu prac Rady Ministrów, a jego przyjęcie planowane jest na III kwartał 2025 r. Ostateczny kształt zmiany zależy od procesu legislacyjnego oraz decyzji prezydenta.