04.10 Nieodpłatne świadczenia, a zróżnicowane orzecznictwo
Temat nieodpłatnych świadczeń to istotny problem z którym muszą zmierzyć się zarówno pracownicy, jak również pracodawcy. Zgodnie z art. 12 ustawy z o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychód rozumie się między innymi „nieodpłatne świadczenie”.
Podstawowym problemem jest brak legalnej definicji pojęcia nieodpłatnego świadczenia. Zgodnie z linią interpretacyjną (m.in. wyrok NSA z dnia 8 listopada 2000 r., SA/Sz 1244/99), za takowe świadczenie uważa się pojęcie gdy „...związane jest ze stosunkami prawnymi o charakterze zobowiązaniowym i rozumiane być musi jako świadczenie, z którym nie jest związana jakakolwiek zapłata".
NSA w wyroku II FSK 1531/09 - z dnia 11 stycznia 2011 r. wskazał pewien fakt, iż w przypadku nieodpłatnych świadczeń występuje wymóg. Muszą być one faktycznie otrzymane, a nie jedynie pozostawione do dyspozycji pracownika. Dlatego nie należy mylić tych dwóch odmiennych zwrotów. Ma to miejsce w przypadku organizowanych przez pracodawcę wyjazdów integracyjnych czy innych imprez okolicznościowych. Pracodawca nie jest w stanie obliczyć wartości świadczenia według metod wynikających z przypisania zakresu korzyści uzyskanej przez konkretnego pracownika z tytułu sfinansowania przez pracodawcę kosztów imprezy integracyjnej (nie można tego uczynić poprzez „szacunek”, tylko należy precyzyjnie określić wartość nieodpłatnego świadczenia na rzecz pracownika). W konsekwencji, z reguły nie można pracownikowi przypisać przychodu podlegającego opodatkowaniu w przypadku jego bezpłatnego uczestnictwa w „imprezie integracyjnej”.
Odrębnie wskazuje wyrok II FSK 2740/11 – z dnia 17 stycznia 2012 r. w którym NSA przeciwnie zinterpretował sprawę wyjazdów firmowych. Wskazał, że koszty poniesione przez pracodawcę związane z wyżywieniem, zakwaterowaniem i innymi usługami bezpośrednio stanowią realną korzyść i konkretne przysporzenie o wymiarze finansowym. Skutkuje to tym, że pracownik musi wykazać owy dochód w deklaracji rocznej. Wartości świadczeń, które opłacane są za pracownika, pracodawca ma obowiązek doliczać do wynagrodzenia wypłaconego w konkretnym miesiącu. Natomiast od łącznej wartości należy obliczyć, pobrać i odprowadzić zaliczkę na podatek dochodowy według zasad przewidzianych dla opodatkowania przychodów ze stosunku pracy. W przypadku, gdyby pracodawca nie wykonywał należycie swojego obowiązku i nie pobrał od świadczenia zaliczki na podatek dochodowy, podatnik powinien zgodnie wykazać swoje dochody w rocznym zeznaniu podatkowym.
Przełomem okazał się najnowszy wyrok WSA z dnia 27 czerwca 2012 r., I SA/Kr 471/12 z którego wynika, że wydatki poniesione przez spółkę w związku z uczestnictwem jej pracowników w branżowym turnieju piłki nożnej nie stanowią dla nich przychodu, gdyż nie są uznane za nieodpłatne świadczenie. Zdaniem Sądu, następuje sytuacja całkiem odwrotna, w której to pracownicy swoim uczestnictwem podejmują działania kreujące, utrwalające i promujące wizerunek Spółki, co może przyczynić się do zwiększenia jej przychodów.
Zróżnicowane orzecznictwo zdecydowanie utrudnia jednoznaczną interpretacje i wnioski, które można by było z nich wyciągnąć. Pomocna w takiej sytuacji byłaby interpretacja ogólna wydana przez Ministra Finansów precyzująca, co należy rozumieć pod pojęciem nieodpłatnych świadczeń.
Nikol Małaszewska
Konsultant Podatkowy w kancelarii
Russell Bedford Poland Sp. z o.o.