Dwie metody rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne

20.03 Dwie metody rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne

Przedsiębiorcy opłacający składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej mają możliwość pomniejszenia o nie swoich zobowiązań podatkowych. Jest to ulga, z której warto skorzystać, wysokość miesięcznych wpłat do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie należy bowiem do najniższych (szczególnie po upływie okresu tzw. “małego ZUS-u”). Co ważne, przedsiębiorcy mogą wybrać jedną z dwóch metod rozliczania składek na ubezpieczenie społeczne. Jak pokażemy - w określonych sytuacjach bardziej korzystne może okazać się skorzystanie z jednej z nich, w innych wypadkach natomiast nie ma między nimi różnic.

Obowiązki przedsiębiorcy względem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

Osoby prowadzące działalność gospodarczą co do zasady podlegają obowiązkowo trzem ubezpieczeniom społecznym, licząc od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania jej wykonywania. Zgodnie z Ustawą z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych są to ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz wypadkowe. Przedsiębiorcy mogą dobrowolnie podjąć decyzję o opłacaniu również składek na ubezpieczenie chorobowe. Dodatkowo, w ich przypadku obowiązkowe jest również ubezpieczenie zdrowotne.
 

Wysokość składek na ubezpieczenia społeczne na zasadach ogólnych w 2014 roku
 

Stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalana jest zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 roku w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków.

W określonych sytuacjach przez pierwsze 24 miesiące prowadzenia działalności przedsiębiorcy mogą skorzystać z ulgi dla nowych firm i opłacać składki ZUS w preferencyjnym wymiarze.

Wysokość składek na ubezpieczenia społeczne na zasadach preferencyjnych
 

Możliwość pomniejszenia zobowiązań podatkowych o składki ZUS

Przedsiębiorcy opodatkowani na zasadach ogólnych lub podatkiem liniowym mogą skorzystać z jednej z dwóch metod rozliczania zapłaconych składek na ubezpieczenia społeczne:

• zaliczyć je do kosztów uzyskania przychodów,
• odliczyć je bezpośrednio od dochodu.

Każdy podatnik może zdecydować, którą z metod wybiera, przy czym ważne jest, by wyboru tego dokonał na początku roku podatkowego oraz by był konsekwentny w swojej decyzji (nie można bowiem zmienić sposobu rozliczania składek na ubezpieczenie społeczne w trakcie roku). Możliwość skorzystania z obu metod dotyczy również podatników opłacających preferencyjne stawki składek ZUS.

Czym należy kierować się przy wyborze jednej z metod? W tym wypadku istotna jest przede wszystkim wysokość osiąganego przez przedsiębiorcę dochodu. Jeżeli jest on na tyle wysoki, że pozwala na odliczenie całości opłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, wówczas podatnik powinien kierować się własną wygodą oraz preferencjami. Jeżeli dochód jest niski lub przedsiębiorca wykazuje stratę, korzystniejsze może okazać się zaliczenie opłaconych składek bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodu.

Kiedy niski dochód albo strata

Dlaczego w takim wypadku wybór zaliczenia składek bezpośrednio do kosztów jest bardziej opłacalny? Przedsiębiorca ma prawo rozliczyć stratę w następnych latach podatkowych. Zaliczenie opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne powiększa stratę z działalności i oznacza, że w przyszłości podatnik będzie mógł rozliczyć je w następnych latach podatkowych w całości.

Mechanizm odliczania składek od dochodu nie daje takiej możliwości. Jeżeli przedsiębiorca zdecyduje się na to rozwiązanie, a dochód w danym okresie nie wystąpi lub będzie tak niski, że nie pozwoli na uwzględnienie całości składek, nie będzie miał on możliwości odliczenia ich w przyszłości. Na takie rozwiązanie nie zezwalają bowiem przepisy Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Porównanie tych dwóch sytuacji przedstawimy na podstawie przykładów.

Przykład 1 - odliczanie składek od dochodu

Pan Jan Kowalski przez cały 2013 rok odliczał składki na ubezpieczenia społeczne (w tym chorobowe) od osiąganego dochodu. Na koniec roku wykazał on:

• przychód: 50 000 zł,
• koszty: 45 000 zł,
• składki na ubezpieczenie społeczne: 710,67 zł x 12 miesięcy = 8528,04 zł.

Oznacza to, że kiedy od dochodu (5000 zł) odejmie on opłacone składki (8528,04 zł) w rzeczywistości osiągnie on stratę. Jednak przy takim rozwiązaniu część składek (3528,04 zł) przepadnie, dochód z działalności nie pozwala bowiem na ich pełne odliczenie. Co więcej, nie może on odliczyć ich w następnym roku podatkowym.

Przykład 2 - zaliczanie składek do kosztów

Sytuacja wyglądałaby inaczej, gdyby Pan Jan wybrał drugą metodę rozliczania składek na ubezpieczenie społeczne, tzn. gdyby zaliczał je bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodu. Na koniec roku wykazałby wówczas:

• przychód: 50 000 zł,
• koszty: 53528,04 zł (koszty z poprzedniego przykładu powiększone o zapłacone składki na ubezpieczenie społeczne),

W tym wypadku również osiągnąłby stratę z działalności, jednak jej wartość będzie miał prawo rozliczyć w ciągu kolejnych 5 lat podatkowych, pamiętając o tym, że w ciągu jednego może uwzględnić 50 proc. wartości straty z danego roku.

Podsumowując, w niektórych przypadkach przedsiębiorcom opłaca się dokładnie przeanalizować, która z metod rozliczania składek na ubezpieczenie społeczne będzie dla nich bardziej opłacalna. Dylemat ten dotyczy w szczególności podatników, którzy osiągają niskie dochody - w niektórych przypadkach mogą one bowiem okazać się niewystarczające do odliczenia całości składek. Należy przy tym pamiętać, iż zmiany metody rozliczania składek na ubezpieczenie społeczne można dokonać wyłącznie na początku roku kalendarzowego.

Andrzej Lazarowicz - specjalista ds. księgowości, wfirma.pl