18.06 Transakcje powiązane: obowiązujące limity i sposób dokumentowania
Obowiązek przygotowania dokumentacji podatkowej dotyczy transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi w przypadku, gdy całkowita kwota świadczeń wymagalnych w roku podatkowym (jej równowartość) lub kwota rzeczywiście zapłacona związana z warunkami zawartej umowy przekracza równowartość:
- 100.000 EURO – w przypadku, gdy wartość transakcji nie jest wyższa niż 20% kapitału zakładowego podatnika,
- 30.000 EURO – jeżeli przedmiotem transakcji były / są usługi niematerialne i prawne (sprzedaż, świadczenie, udostępnienie),
- 50.000 EURO – w pozostałych sytuacjach.
W konsekwencji, jeżeli łączna wartość transakcji nie przekroczy wskazanego limitu, polski podatnik nie będzie zobowiązanym do przygotowania dokumentacji podatkowej.
Nawiązując do informacji o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego wydanej przez Drugi Mazowiecki Urząd Skarbowy w Warszawie z dnia 14 października 2004 r., sygn.: US72/ROP1/423/219/MP/04, należy stwierdzić, iż obowiązek przygotowania dokumentacji podatkowej powstaje „z dniem ustalenia należności na poziomie powodującym przekroczenie w skali roku podatkowego odpowiedniej kwoty; dokumentacja jednak będzie musiała objąć wszystkie transakcje, których wartość składa się na wspomnianą sumę.”
Analizując postanowienia art. 9a updop, można wskazać, iż wartość wypłacanych świadczeń odnosi się do zindywidualizowanych transakcji zawartych z jednym określonym podmiotem w roku podatkowym. Należy więc wnioskować, że wysokości wypłacanych wynagrodzeń na rzecz różnych podmiotów mających siedzibę w różnych nie podlega sumowaniu.
Kto zobowiązany jest do stosowania cen transferowych?
Kwoty wyrażone w euro powinny zostać przeliczone na złote po średnim kursie ogłaszanym przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roku podatkowego poprzedzającego rok podatkowy, w którym zawarto przedmiotową transakcję. Dodatkowo, dokumentacja podatkowa powinna być również sporządzona do transakcji zawartej pomiędzy podmiotami niepowiązanymi, gdy:
- zapłata wynikająca z transakcji dokonywana jest pośrednio / bezpośrednio na rzecz jednostek będących rezydentami krajów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową (tzw. rajów podatkowych), oraz
- całkowita kwota / jej równowartość wynikająca z warunków zawartej umowy lub rzeczywiście zapłacona kwota wymagalnych świadczeń w jednym roku podatkowym jest wyższa niż równowartość 20.000 EURO.
Co musi zawierać dokumentacja podatkowa? Jakie są konsekwencje w przypadku braku dokumentacji?
Prawidłowo sporządzona dokumentacja podatkowa powinna zawierać:
- określenie funkcji, jakie spełniać będą podmioty uczestniczące w transakcji (uwzględniając użyte aktywa i podejmowane ryzyko),
- określenie wszystkich przewidywanych kosztów związanych z transakcją oraz formę i termin zapłaty,
- metodę i sposób kalkulacji zysków oraz określenie ceny przedmiotu transakcji,
- określenie strategii gospodarczej oraz innych działań w jej ramach w przypadku, gdy na wartość transakcji miała wpływ strategia przyjęta przez podmiot,
- wskazanie innych czynników – w przypadku, gdy w celu określenia wartości przedmiotu transakcji przez podmioty uczestniczce w transakcji uwzględnione zostały te inne czynniki,
- określenie oczekiwanych przez podmiot obowiązany do sporządzenia dokumentacji korzyści związanych z uzyskaniem świadczeń – w przypadku umów dotyczących świadczeń (w tym usług) o charakterze niematerialnym.
Podatnik powinien przedstawić wszystkie dowody (dokumenty) świadczące o przyjętej metodzie określenia ceny w tych transakcjach. Dokumentując transakcje zawierane z podmiotem powiązanym (niezależnie od tego, czy przedmiotem transakcji jest zakup / sprzedaż towarów lub świadczenie usług) polski podatnik powinien zgromadzić m.in.:
- pisemną umowę potwierdzającą warunki zawartej transakcji,
- dokumenty dowodzące uzyskanie / dokonanie zapłaty.
Należy stwierdzić, iż przepisy prawa podatkowego nie nakazują wprost dołączenie umowy w formie „pisemnej” do przygotowywanej przez podatnika dokumentacji podatkowej. Jednakże, dokumentacja podatkowa powinna szczegółowo przedstawiać warunki umowne na jakich prowadzona jest wzajemna współpraca pomiędzy podmiotami powiązanymi.
Do tych dokumentów powinno się również dołączyć:
- opis sposobu płatności za wykonaną usługę,
- wyszczególnienie kosztów pośrednich związanych z transakcją oraz
- dokumenty poświadczające, iż poniesione wydatki są związane z okresem dokonania płatności.
Obowiązek spoczywający na podatniku sporządzenia dokumentacji podatkowej ma na celu ułatwienie organom kontrolnym sprawdzenie, czy przedmiotowa transakcja została zawarta na warunkach rynkowych – czy nie ma na celu przeniesienie dochodu do innych jednostek powiązanych. Wskazany obowiązek podatnika, nie zwalnia organów podatkowych z obowiązku udowodnienia przesłanek z art. 11 ust. 1 i 4 updop – tj. organy powinny wykazać, poza zaistnieniem powiązań pomiędzy jednostkami, fakt nierynkowego charakteru przyjętych warunków transakcji, co doprowadziło do niewykazania przez polskiego podatnika dochodu jaki należałoby oczekiwać, gdyby powiązania między podmiotami nie występowały.
Należy zauważyć, iż sam brak przygotowania przez podatnika dokumentacji podatkowej transakcji z podmiotem powiązanym nie stanowi przesłanki do oszacowania dochodu przez organy podatkowe w przypadku, gdy warunki badanej transakcji zostały ustalone zgodnie z zasadami rynkowymi.
Jednakże, jeżeli organy podatkowe lub organy kontroli skarbowej określą dochód podatnika w wysokości wyższej (stratę w wysokości niższej) niż zadeklarowana przez podatnika w związku z dokonaniem transakcji z podmiotem powiązanym na zasadach nierynkowych, a podatnik nie przedstawi tym organom wymaganej przez te przepisy dokumentacji podatkowej – różnicę między dochodem zadeklarowanym przez podatnika a określonym przez te organy opodatkowuje się stawką 50%.
Podatnik jest zobowiązany do przedstawienia organom podatkowym pełnej dokumentacji podatkowej w terminie 7 dni od daty wezwania. Spełnienie tego warunku przez podatnika jest pewnego rodzaju zabezpieczeniem przed ewentualnym zastosowaniem stawki 50% do oszacowanego dochodu. Organy podatkowe mogą zastosować wtedy tylko 19% stawkę.
Andrzej Dmowski
Partner Zarządzający
Russell Bedford