W dniu 21 listopada 2024 r. została uchwalona ustawa o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2024 r. poz. 1911). Wprowadziła ona także zmiany do ustawy o VAT, które są związane z nowelizacją przepisów dotyczących systemu kaucyjnego dla opakowań.
Nowe definicje w VAT
Z uwagi na ujednolicenie zasad rozliczenia na gruncie VAT kaucji od opakowań wielokrotnego i jednorazowego użytku, zaistniała konieczność odejścia od definiowania w przepisach o VAT opakowań wielokrotnego użytku. W związku z tym w art. 2 ustawy o VAT (Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.) został uchylony pkt 49.
Ponadto, zgodnie z nową definicją zawartą w art. 2 pkt 49a, przez system kaucyjny rozumie się system kaucyjny w rozumieniu art. 8 pkt 13a ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U. z 2024 r. poz. 927 ze zm.). Na mocy tych przepisów system kaucyjny to system, w którym przy sprzedaży produktów w opakowaniach na napoje jednorazowego albo wielokrotnego użytku, o których mowa w załączniku nr 1a do ustawy o gospodarce opakowaniami (…), będących napojami, pobierana jest kaucja, która jest zwracana użytkownikowi końcowemu w momencie zwrotu odpowiednio opakowania objętego systemem kaucyjnym albo odpadu opakowaniowego powstałego z opakowania objętego systemem kaucyjnym.
Natomiast przez odpad opakowaniowy należy rozumieć odpad opakowaniowy w rozumieniu art. 8 pkt 8 ustawy o gospodarce opakowaniami (…), który będzie zwracany w ramach systemu kaucyjnego (art. 2 pkt 51 ustawy o VAT).
Zaś jak wynika z pkt 52 w art. 2 ustawy o VAT, przez podmiot reprezentujący rozumie się podmiot, o którym mowa w art. 40h ust. 1 i ust. 2 ustawy o gospodarce opakowaniami (…).
Płatnik podatku VAT
W myśl nowo dodanego art. 17b do ustawy o VAT podmiot reprezentujący, który zawarł umowy z wprowadzającymi produkty w opakowaniach na napoje, jest płatnikiem podatku VAT od kaucji pobranych przez tych wprowadzających za opakowania objęte systemem kaucyjnym, które nie zostały zwrócone w tym systemie. Oznacza to, że podmiot reprezentujący jest obowiązany do poboru i zapłaty VAT w związku z niezwróconymi kaucjami za opakowania objęte systemem kaucyjnym.
Jednocześnie samo rozliczenie VAT należnego w deklaracji i ewidencji VAT jest dokonywane przez podatnika wprowadzającego produkty w opakowaniach na napoje.
Podstawa opodatkowania
Zmiany w art. 29a ust. 11a ustawy o VAT wskazują, że kaucja pobierana za opakowania objęte systemem kaucyjnym nie jest wliczana do podstawy opodatkowania, jeżeli podatnik dokonał dostawy w opakowaniu objętym tym systemem. Oznacza to, że pobór kaucji na każdym etapie obrotu w łańcuchu dostaw nie będzie opodatkowany VAT.
Z uwagi na to, że nowe przepisy nie wprowadzają zróżnicowania w zasadach dotyczących opodatkowania VAT dla opakowań wielokrotnego oraz jednorazowego użytku, uchylony został art. 29a ust. 12a i ust. 12b ustawy o VAT.
Natomiast zgodnie z nowo dodanym do ustawy o VAT art. 29a ust. 12c i ust. 12d, w przypadku niezwrócenia do podmiotu reprezentującego opakowania lub odpadu opakowaniowego objętych systemem kaucyjnym, wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje podwyższa podstawę opodatkowania na ostatni dzień roku o różnicę w wartości kaucji wynikającą z wprowadzonych przez niego do obrotu w danym roku opakowań objętych systemem kaucyjnym a opakowań lub odpadów opakowaniowych objętych tym systemem zwróconych do podmiotu reprezentującego w danym roku. Kwota tej różnicy zawiera kwotę VAT – na tej podstawie wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje określi, jaką kwotę VAT należnego będzie musiał wykazać w prowadzonej ewidencji oraz składanym na potrzeby VAT rozliczeniu. Rozliczenie nastąpi w okresach rocznych i będzie wykazywane w pliku JPK_VAT składanym przez podatnika za styczeń lub za pierwszy kwartał (w przypadku podatników rozliczających się kwartalnie) następnego roku podatkowego.
Jeżeli w danym roku wartość kaucji wynikająca z opakowań objętych systemem kaucyjnym wprowadzonych do obrotu przez wprowadzającego produkty w opakowaniach na napoje jest mniejsza niż wartość kaucji od opakowań lub odpadów opakowaniowych objętych tym systemem zwróconych do podmiotu reprezentującego, wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje uwzględnia tę różnicę przy ustalaniu podstawy opodatkowania dla kolejnego roku lub lat następujących po kolejnym roku. Dokonuje tego, jeżeli w kolejnym roku wartość kaucji wynikająca z opakowań objętych systemem kaucyjnym wprowadzonych do obrotu przez wprowadzającego produkty w opakowaniach na napoje jest mniejsza niż łączna wartość kaucji od opakowań lub odpadów opakowaniowych objętych tym systemem zwróconych do podmiotu reprezentującego oraz wartość różnicy wynikającej z roku poprzedniego (przykład).
|
Przykład Załóżmy, że wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje wprowadził w 2026 r. 100 butelek plastikowych objętych systemem kaucyjnym, natomiast w trakcie tego roku wróciło do podmiotu reprezentującego 110 butelek plastikowych (nadwyżka wynika z butelek wprowadzonych i niezwróconych w roku poprzednim), to w rozliczeniu dla 2026 r. nie wystąpi należny VAT. Jednocześnie nadwyżka, która pojawiła się w ilości opakowań (odpadów opakowaniowych), będzie mogła zostać uwzględniona w rozliczeniu za kolejny rok, tj. 2027 r. W sytuacji gdy w 2027 r. wróci do podmiotu reprezentującego mniej opakowań niż zostało wprowadzone w 2027 r., powstała nadwyżka z 2026 r. pomniejszy wartość podstawy opodatkowania dla rozliczenia należnego VAT. Jednak gdyby w 2027 r. okazało się, że wartość rozliczenia będzie wskazywać na nadwyżkę wartości kaucji zwróconych nad wartością kaucji wynikającej z opakowań wprowadzonych do obrotu, podatnik przeniesie te wartości na kolejne lata, aż do czasu rozliczenia tej różnicy. |
Termin zapłaty VAT
Płatnik (podmiot reprezentujący) jest obowiązany, bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego, do obliczania i wpłacania kwot podatku do urzędu skarbowego za okres roku, w terminie do ostatniego dnia miesiąca następującego po roku, dla którego ustalono różnicę w wartości kaucji wynikającej z wprowadzonych do obrotu w danym roku opakowań objętych systemem kaucyjnym, a opakowań lub odpadów opakowaniowych objętych tym systemem zwróconych do podmiotu reprezentującego w danym roku. Oznacza to, że w terminie do dnia 31 stycznia następnego roku płatnik (podmiot reprezentujący) będzie miał obowiązek uiszczenia należnego podatku VAT od niezwróconej wartości kaucji na rachunek właściwego urzędu skarbowego.
Ewidencja
Zgodnie ze zmianą w ust. 11ia w art. 109 ustawy o VAT wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje oraz podmiot reprezentujący są obowiązani do prowadzenia ewidencji w postaci elektronicznej zawierającej dane niezbędne do określenia podstawy opodatkowania, w tym o wprowadzonych do obrotu opakowaniach objętych systemem kaucyjnym, z podziałem na rodzaje tych opakowań, o ich liczbie i wartości pobranej kaucji w danym roku oraz o zwróconych opakowaniach i odpadach opakowaniowych objętych systemem kaucyjnym, z podziałem na rodzaje opakowań lub odpadów opakowaniowych, o ich liczbie i wartości zwróconej kaucji w danym roku. Dodatkowo ewidencja podmiotu reprezentującego jest prowadzona z podziałem na wprowadzających produkty w opakowaniach na napoje.
Na podstawie ust. 11ib w art. 109 ustawy o VAT ewidencja jest udostępniana przez wprowadzającego produkty w opakowaniach na napoje oraz przez podmiot reprezentujący drogą elektroniczną na każde żądanie organu podatkowego.
Przy czym należy wskazać, iż pomimo że omawiana nowelizacja w zasadniczej części weszła w życie z dniem 1 stycznia 2025 r., to jednak 2025 r. ma być okresem rozruchowym dla systemu kaucyjnego. W tym roku ustawowe obowiązki w zakresie osiągnięcia poziomów selektywnego zbierania będą liczone od 1 października br.
autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 1 (2189) z dnia 2025-01-02
Koszty podatkowe i niepodatkowe – wybrane zagadnienia. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl