Czy kompensata daje prawo do przyspieszonego zwrotu VAT?

28.10 Czy kompensata daje prawo do przyspieszonego zwrotu VAT?

Jak wiadomo jednym z warunków uzyskania przyspieszonego zwrotu VAT jest to, aby kwoty VAT naliczonego wykazane w deklaracji wynikały z faktur dokumentujących kwoty należności, które zostały w całości zapłacone (z uwzględnieniem art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej). W praktyce pojawia się więc pytanie, czy często spotykana w praktyce gospodarczej zapłata należności między przedsiębiorcami, następująca w drodze kompensaty wzajemnych rozliczeń, spełnia warunek do przyspieszonego zwrotu VAT?

Otóż szukając odpowiedzi na tak postawione pytanie, należy przyjrzeć się orzecznictwu. I tak WSA w Warszawie w wyroku z 12 marca 2009 r. (sygn. akt III SA/Wa 3172/08) oparł swoje stanowisko o orzecznictwo ETS i prawo wspólnotowe, w szczególności o brzmienie art. 183 Dyrektywy 2006/112/WE Rady. Sąd stwierdził, że (…) Warunek określony w art. 87 ust. 6 pkt 1 ustawy o VAT należy uznać za spełniony także wtedy, gdy zamiast zapłaty należności z faktury, pomiędzy podatnikiem i wystawcą faktury dochodzi do wzajemnego potrącenia wierzytelności w wyniku, którego obowiązek zapłaty wynikający z transakcji udokumentowanej fakturą wygasa. Oczywiście pogląd ten nie będzie miał zastosowania do sytuacji, w których faktury stanowiące podstawę do zwrotu podatku nie będą odzwierciedlały rzeczywistego obrotu podlegającego opodatkowaniu, a przyjęta metoda rozliczenia faktur przez potracenie będzie miała na celu wyłącznie uniknięcie zaangażowania do tych fikcyjnych działań rzeczywistych środków finansowych.

Powyższe stanowisko potwierdza również orzecznictwo ETS. W orzeczeniu C-78/00 KE przeciwko Republice Włoskiej ETS odniósł się do terminu zwrotu oraz jego formy. ETS stwierdził, iż z zasady neutralności podatku wynika, że nie są w zasadzie dopuszczalne zbyt daleko idące ograniczenia ani co do kwoty, ani co do terminu dokonania zwrotu.

Z kolei orzeczenia ETS w sprawie C-286/94 Garage Molehnheide wynika, że wszelkie ograniczenia w prawie do otrzymania zwrotu muszą być tak skonstruowane, aby możliwie precyzyjnie zapobiegać nadużyciom, jednocześnie minimalnie wypaczając działanie systemu VAT. W szczególności niedopuszczalne są takie regulacje, które uniemożliwiają lub utrudniają zwrot nawet w przypadku, gdy podatnik może udowodnić, iż działania jego nie mają charakteru nadużyć podatkowych. Jeżeli środki skierowane na zwalczanie nadużyć podatkowych skierowane będą również przeciwko uczciwym podatnikom w ten sposób, że możliwość skorzystania z otrzymania zwrotu będzie nadmiernie utrudniona, praktycznie niemożliwa lub będzie dokonywana w terminie, który nie może być uznany za „racjonalny” w świetle wcześniej wspomnianego orzeczenia ETS w sprawie C-78/00 – to naruszać one będą zasadę proporcjonalności, co musi skutkować ich uznaniem za niezgodne z prawem wspólnotowym.

W konsekwencji powyższego należy uznać, iż dokonywane w obrocie gospodarczym rozliczenia na zasadzie kompensaty, uprawniają do przyspieszonego zwrotu VAT niezależnie od wartości dokonywanej kompensaty.

Rafał Kuciński
prawnik, specjalista z zakresu VAT