W dniu 21 października 2024r. Prezydent RP Andrzej Duda podpisał Ustawę z dnia 1 października 2024 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.
Zgodnie z deklaracją projektodawcy ustawa służy wprowadzeniu do porządku prawnego regulacji zapewniających stabilny system finansowania jednostek samorządu terytorialnego. Do głównych celów ustawy należą:
- wzmocnienie i ustabilizowanie finansów JST poprzez zwiększenie dochodów własnych;
- oparcie finansowania JST na dochodach wynikających z lokalnej bazy podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych;
- obiektywne i algorytmiczne naliczanie środków finansowych dla każdej JST;
- zapewnienie lepszej alokacji środków publicznych poprzez uwzględnienie specyfiki poszczególnych kategorii JST;
- ograniczenie nadmiernie rozbudowanego przepływu środków pomiędzy budżetem państwa a JST, realizowanego w formie tzw. janosikowego;
- zwiększenie wpływu strony samorządowej na podział środków dla JST.
Ustawa wprowadza zasadniczą zmianę w sposobie ustalania dochodów JST z tytułu udziałów w podatkach dochodowych. Dochody te mają być obliczane jako procent od dochodów podatników danego podatku z terenu danej JST, podczas gdy obecnie dochód samorządów z tytułu udziału w PIT i CIT naliczany jest na podstawie podatku należnego.
Źródło: shutterstock
Kwota rocznego dochodu jednostki samorządu terytorialnego z tytułu udziału w PIT będzie ustalana poprzez przemnożenie zwaloryzowanych dochodów podatników zamieszkałych na obszarze danej JST za rok bazowy przez określoną procentowo wysokość udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych. Mechanizm waloryzacji będzie uwzględniać wskaźnik dynamiki przeciętnego wynagrodzenia i wskaźnik dynamiki zatrudnienia. Kwota rocznego dochodu JST z tytułu udziału w CIT będzie ustalana analogicznie. W tym przypadku waloryzacja ma uwzględniać dynamikę nominalnego PKB.
Ustawa wprowadza, zamiast obecnych części subwencji ogólnej, pojęcie potrzeb finansowych JST, które będą podlegać finansowaniu zwiększonymi dochodami z tytułu udziału w PIT i CIT, a w przypadku, gdy będą one niewystarczające – subwencją ogólną z budżetu państwa. Potrzeby finansowe będą elementem kalkulacyjnym do ustalenia subwencji ogólnej z budżetu państwa. Założeniem ustawodawcy była identyfikacja poziomu zamożności samorządów z uwzględnieniem nie tylko dysproporcji dochodowych między poszczególnymi JST, ale również zróżnicowania potrzeb wydatkowych. Potrzeby finansowe JST to suma potrzeb: wyrównawczych, oświatowych, rozwojowych, ekologicznych i uzupełniających. Potrzeby wyrównawcze będą ustalane dla JST, w której indywidualny wskaźnik zamożności jest równy określonej w ustawie procentowej wartości wskaźnika zamożności ustalonego odpowiednio dla danej kategorii JST, bądź niższy od tej wartości. Globalna kwota potrzeb oświatowych ma być ustalana co do zasady analogicznie jak obecna część oświatowa subwencji ogólnej, czyli w oparciu o kwotę z roku poprzedniego z uwzględnieniem zmiany zakresu realizowanych zadań oświatowych
<< całe uzasadnienie do ustawy dostępne jest tutaj.
Źrodło: Prezydent.pl