Nie zleciłeś pracy po godzinach? I tak wypłacisz należyte honorarium

24.08 Nie zleciłeś pracy po godzinach? I tak wypłacisz należyte honorarium

Niemal każdemu pracownikowi zdarza się zostać w pracy nieco dłużej. Niestety coraz częściej nadgodziny przekraczają normy czasu pracy pracownika. Choć praca ta nie zawsze wykonywana jest na wyraźne zlecenie pracodawcy, nie zwalnia go to z wypłaty należnego wynagrodzenia.

Kodeks pracy bardzo dokładnie reguluje możliwość świadczenia pracy pracownika w godzinach nadliczbowych. Zgodnie z nim praca w nadgodzinach nadliczbowych to praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłożony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy. Oznacza to, że normy określone są w stosunku do konkretnego pracownika, a nie odnoszą się do ogółu.

Praca po godzinach – czy można odmówić?

Praca w godzinach nadliczbowych nie jest bezwzględnym obowiązkiem ciążącym na pracowniku. Jak mówi Kodeks pracy, praca ta dopuszczalna jest w razie konieczności przeprowadzenia akcji ratowniczej mającej na celu ochronę życia, zdrowia ludzkiego, ochronę mienia, a także usunięcie powstałej awarii. Co więcej, może być ona wykonywana również w przypadku wystąpienia szczególnych potrzeb pracodawcy (art. 151§1). O ile wyjątkowe świadczenie pracy ponad normę związanej z ochroną życia lub zdrowia ludzkiego nie budzi wątpliwości, o tyle kłopotliwe może być stwierdzenie, jakie ”szczególne potrzeby pracodawcy” miał na myśli ustawodawca. Można przypuszczać, że owe „szczególne potrzeby” dotyczą okoliczności nagłych, wyjątkowych, niemożliwych wcześniej do przewidzenia. Praca po godzinach nie może być zatem skutkiem wadliwej organizacji pracy, służącej realizowaniu zwykłych, codziennych zadań pracownika.

Pracownik nie zawsze może odmówić świadczenia pracy poza godzinami pracy. Potwierdzenie stanowi nie tylko wspomniany przepis, lecz także wyrok Sądu Najwyższego z 16 grudnia 1987 r. mówiący, że praca w godzinach nadliczbowych choć wykonywana jest już w warunkach zmęczenia pracownika to nie umożliwia pracownikowi złożenia odmowy świadczenia pracy w godzinach nadliczbowych m.in. w celu zakończenia usuwania powstałej awarii.

Nadgodziny tylko na zlecenie bądź za zgodą pracodawcy

Praca świadczona ponad obowiązujące normy czasu pracy pracownika może być wykonywana włącznie na zlecenie bądź za zgodą pracodawcy. Polecenie takiej pracy nie wymaga zastosowania wyjątkowej formy. Nie mniej, jeżeli pracodawca, będąc świadomy tego, że pracownik wykonuje pracę po godzinach, nie wyraża swojego sprzeciwu, uznaje się to za polecenie wykonania pracy poza godzinami.

Należy zaznaczyć, że dowodami przemawiającymi na niekorzyść pracodawcy mogą być m.in. wiadomości e-mail wysyłane przez pracownika po godzinach pracy.

Podobne jest w przypadku gdy pracodawca wprost nie zleca pracownikowi wykonania pracy po godzinach, jednak pod koniec dnia zleca mu pilne zadanie, mając świadomość, że jest ono niewykonalne w ramach normalnego czasu pracy pracownika. Jak stwierdził SN w wyroku z 5 lutego 1976 r., obowiązujące przepisy wprost nie zawierają warunku wyraźnego wydania polecenia wykonania pracy po godzinach przez pracodawcę. „Polecenie to może więc być w jakikolwiek sposób przez każde zachowanie się przełożonego, ujawniające w dostateczny sposób jego wolę”. Co więcej, nie podlegająca wątpliwości konieczność wykonania pracy przez pracownika w godzinach nadliczbowych może być uznana za faktyczne polecenie przełożonego.

Kiedy nie dostaniesz wynagrodzenia za nadgodziny?

Pracownik, który wykonywał pracę niezgodną z poleceniem przełożonego, co bezpośrednio spowodowało wadliwie wykonaną pracę, jest zobowiązany do jej naprawienia. Należy jednak zaznaczyć, że usuwanie następstw takiej pracy, chociaż wykonywana jest poza normalnym czasem pracy pracownika i za zgodą pracodawcy, nie jest uznawana jako praca w godzinach nadliczbowych, tym samym nie podlega wypłacie honorarium.

Iwona Karkus
Bankier.pl