Młode mamy chorując zarobią 8,5 tys zł.

Kwota chorobowego niebagatelna, a naprawdę możliwa do zarobienia. Wszystko za sprawą przepisów o dobrowolnym ubezpieczeniu w działalności gospodarczej.

Taką wysokość zasiłków mogą uzyskać kobiety (ale także chorujący mężczyźni), które podlegają tzw. dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.

Dla przyszłych matek podwyższenie do dozwolonego maksimum składek na ubezpieczenie  chorobowe okazuje się najkorzystniejsze, gdyż zasiłek z tytułu choroby w okresie ciąży wynosi 100% podstawy wymiaru. U innych przedsiębiorców jest on z reguły równy 80 lub 70% tej podstawy. Tę samą kwotę matki otrzymają w trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego, po urodzeniu dziecka.

Podstawa wymiaru dla dobrowolnie ubezpieczonych nie może przekraczać 250 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, co w chwili obecnej powoduje, że podstawa wymiaru wynosić może nawet 8415,28 zł.

Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 9 sierpnia 2011 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2011 r.

Ubezpieczeni dobrowolnie z tytułu działalności nie muszą zarabiać tyle samo, ile wynosi podstawa wymiaru składek. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a także chorobowe, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż kwota minimalnego wynagrodzenia. Upraszczając – im więcej zadeklaruję, tym wyższe składki zapłacę, ale tym więcej dostanę na chorobowym.

Warunkiem jednak, by zasiłek otrzymać w takiej wysokości, jest:
podleganie ubezpieczeniu chorobowemu, co znaczy, że przez pewien czas należy opłacać składki ZUS, żeby można zasiłek w ogóle dostawać oraz podstawa wymiaru zasiłku, obliczona za wskazany okres opłacania składek nie niższa niż 8415, 28 zł. Może ona łatwo się obniżyć, gdyż podstawę liczy się jako średnią z dłuższego okresu (12 miesięcy), stąd podwyższenie podstawy wymiaru i opłacanie wysokich składek ZUS na jeden miesiąc z reguły nie pozwoli uzyskać wysokiego zasiłku chorobowego.

Podleganie składkom

W przypadku ubezpieczenia dobrowolnego ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego dopiero po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Oznacza to, że przez 3 miesiące trzeba opłacać składki, żeby można było zachorować i dostać zasiłek. Istnieją jednak wyjątki, uprawniające do zasiłku od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego. Prawo do wcześniejszego zasiłku przysługuje:

• absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych;
• jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy;
• ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego;
• posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji.

Podstawa wymiaru

Podstawę wymiaru pracownicy ubezpieczonej dobrowolnie stanowi przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.

Jeżeli niezdolność do pracy powstała w pierwszym miesiącu kalendarzowym ubezpieczenia chorobowego, podstawę wymiaru zasiłku stanowi najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe (czyli między innymi dla kobiet posiadających własną działalność gospodarczą – 2015,40 zł , a w czasie korzystania z tzw. ulgi w ZUS – 415,80 zł).
Warto zatem, przed rozpoczęciem chorobowego, opłacić składkę za pełen miesiąc kalendarzowy. Dodajmy jednak, że przepis jest nieprecyzyjny i mówi, że niższy zasiłek z ZUS dotyczy osób ubezpieczonych przez niepełny miesiąc kalendarzowy, którym „określono najniższą podstawę wymiaru składek”. Przy dokładnej interpretacji nie jest jasne, czy chodzi o osoby, które potencjalnie mogą mieć wymiar najniższy, czy też o osoby, które zgłoszono z tą najniższą stawką składek.

Jak obliczyć podstawę wymiaru zasiłku chorobowego?

Bezpieczniej jest pozostać ubezpieczonym przez okres pełnego miesiąca kalendarzowego (czyli od 1 do 31 dnia miesiąca, a nie od 10 do 10 dnia dwóch miesięcy).

Problem w tym, że nie wszystkie matki mogą otworzyć działalność, część z nich już ją bowiem prowadzi. Dla nich ratunkiem jest z jednej strony podwyższenie składki, z drugiej – zawieszenie działalności i otwarcie jej ponownie. W tym drugim przypadku mamy do czynienia z przerwą w obowiązkowym ubezpieczeniu społecznym, a także – w opłacaniu składek chorobowych. Za okres zawieszenia działalności składek opłacać nie trzeba – a wznowienie działalności liczyć należy jako nowy tytuł, w którym liczy się składki osobno. W teorii zatem – zawieszamy działalność na co najmniej 31 dni otwieramy ją ponownie, dla bezpieczeństwa czekamy 90 dni, w którym podlegamy ubezpieczeniu chorobowemu i mamy prawo do wysokiego zasiłku chorobowego z ZUS.

Oczywiście, koniecznym jest udowodnienie, że zawieszenie działalności nie nastąpiło jedynie dla pozoru, czy celem ukrycia innej czynności prawnej (co przy jednym dniu zawieszenia może okazać się trudnym, ale możliwym).

Podobna sytuacja dotyczy przyszłych matek, które działalność będą kontynuować bez zawieszenia, a wyrejestrują się tylko z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Po jakimś czasie dokonają znów tej rejestracji. Nastąpi okres przerwy w opłacaniu składek, dlatego też po rejestracji wymiar zasiłku liczyć należy tylko za okres po wznowieniu opłacania składek.  
Należy jeszcze zastanowić się, ile powinna trwać przerwa w opłacaniu składek lub zawieszenie działalności. Niestety, bezpiecznym będzie, gdy będzie ona trwać co najmniej 31 dni.

Co ciekawe, gdy zawieszenie działalności lub wyrejestrowanie z chorobowego trwa krócej niż 30 dni, przedsiębiorca posiada prawo do podlegania ubezpieczeniu chorobowemu od pierwszego dnia po wznowieniu działalności. Nie trzeba zatem czekać 90 dni, żeby iść na chorobowe. Po przerwie trwającej 31 dni natomiast – należy wyczekać 90 dni aby korzystać z zasiłku chorobowego. Po 31 dniu i wyczekaniu 90 dni można korzystać również z nowej podstawy składek – czyli otrzymywać 8,5 tys. zł chorobowego i zasiłku macierzyńskiego.
Problem pojawia się u osób pracujących na etacie. Jeżeli zatrudnione są na podstawie umowy o pracę z wynagrodzeniem wyższym niż minimalne – preferencji w zasiłku nie uzyskają one nawet, gdy zarabiając na podstawie umowy o pracę rozpoczną działalność gospodarczą. Wówczas zasiłek liczony jest z tytułu wynagrodzenia za pracę.  
Gdyby jednak pracownik wypowiedział umowę o pracę i rozpoczął działalność – to jeśli przerwa nie będzie trwała dłużej niż 30 dni – to podlega on ubezpieczeniu od pierwszego dnia prowadzenia działalności z dobrowolnym chorobowym. Wówczas wystarczy zaczekać miesiąc kalendarzowy i przejść na ubezpieczenie chorobowe.

I jeszcze jedno – na koniec – po zakończeniu urlopu macierzyńskiego warto podjąć decyzję, czy działalność prowadzi się dalej, czy ją zawiesza. Jej natychmiastowe zamknięcie mogłoby świadczyć, że została otwarta wyłącznie w celu wygenerowania wyższego zasiłku z ZUS.

Piotr Szulczewski

Analityk Bankier.pl

Firma i Podatki