Szacowanie dochodu to procedura, którą urzędnicy skarbowi stosują tylko w wyjątkowych przypadkach. Nie zmienia to faktu, że obawia się jej wielu podatników.
Użyty w treści art. 23 § 1 op kategoryczny zwrot „określa podstawę opodatkowania w drodze oszacowania” może sugerować, że fiskus automatycznie i każdorazowo ma obowiązek oszacować tę podstawę w razie stwierdzenia zaistnienia przynajmniej jednej z trzech przesłanek, tj.:
- brak jest ksiąg podatkowych bądź innych danych niezbędnych do jej określenia,
- dane wynikające z ksiąg podatkowych nie pozwalają na określenie podstawy opodatkowania,
- podatnik naruszył warunki uprawniające do korzystania ze zryczałtowanej formy opodatkowania.
Tak jednak nie jest.
|
PAMIĘTAJ! Organ podatkowy ma obowiązek odstąpić od określenia podstawy opodatkowania w drodze oszacowania, jeżeli dane wynikające z ksiąg podatkowych, uzupełnione dowodami uzyskanymi w toku postępowania pozwalają na jej określenie (art. 23 § 2 op). |
Po odrzuceniu ksiąg podatkowych jako dowodu organ musi więc najpierw sprawdzić, czy istnieją inne możliwości w zakresie ustalenia prawidłowej wysokości tej podstawy na bazie dostępnych dowodów. Jeżeli okaże się, że dane wynikające z ksiąg podatkowych, uzupełnione dowodami uzyskanymi w toku postępowania pozwalają na określenie podstawy opodatkowania – wówczas będzie zmuszony zrezygnować z oszacowania.
Inaczej mówiąc, samo odrzucenie księgi nie upoważnia organu podatkowego do ustalenia podstawy opodatkowania w drodze oszacowania, jeżeli dysponuje danymi niezbędnymi do ustalenia jej rzeczywistej wielkości. Może się tutaj posłużyć zarówno różnego rodzaju dokumentami dotyczącymi działalności podatnika (np. faktury, rachunki, umowy, delegacje pracownicze itp. ), jak i samą księgą, która, chociaż uznana za nierzetelną, nadal powinna być traktowana jako dowód w sprawie. Jak bowiem zaznaczył NSA w wyroku z 2 czerwca 2005 r. (sygn. akt FSK 1781/04), obalenie domniemania prawidłowości ksiąg podatkowych nie pozbawia ich bowiem normalnej mocy dowodowej i dlatego mogą być podstawą ustaleń faktycznych jak każdy inny dowód w rozumieniu art. 180 op.
Zauważ przy tym, że powołany art. 23 § 2 op obliguje fiskusa do takiego zachowania się jedynie w przypadkach, gdy istnieją księgi podatkowe, które pomimo ich zakwestionowania da się wykorzystać – po uzupełnieniu innymi dowodami – do ustalenia omawianej podstawy. Natomiast możliwość ustalenia rzeczywistej podstawy wyłącznie z udziałem innych niż księgi danych wyklucza oszacowanie podstawy opodatkowania (por. wyrok WSA w Poznaniu z 15 marca 2011 r., sygn. akt I SA/Po 763/10).
Mariusz Olech
prawnik specjalizujący się w prawie podatkowym
| Więcej na ten temat przeczytasz w 156 numerze publikacji „Podatki Dochodowe w Praktyce. Firma i Podatki” w artykule pt. „Dowiedz się, kiedy fiskus może oszacować Twoje dochody”. |
Czy wiesz jak interpretować niejasne przepisy podatkowe, aby nie narazić się na sankcje ze strony fiskusa?
Jeżeli chcesz uniknąć kosztownych błędów i zyskać pewność, że działasz zgodnie z prawem, sięgnij po poradnik „Podatki Dochodowe w Praktyce. Firma i Podatki”. Jego autorzy gwarantują Ci, że otrzymasz kompetentne i szczegółowe porady i wskazówki.
Dowiesz się m.in.:
- Jakie są podatkowe aspekty związane z wypłatą dywidendy?
- Kiedy fiskus oszacuje Twoje dochody i jak możesz się przed tym obronić?
- Jakie skutki w VAT i podatku dochodowym wywołuje reklamacja i zwrot towarów?
- Jak poradzić sobie z problemami związanymi z określaniem wielkości przychodu?
- Z jakimi wątpliwościami borykają się podatnicy przy stosowaniu jednorazowej amortyzacji?
- Jakie są podatkowe skutki przekształcenia działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie przez osobę fizyczną w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością?
- Jakie są najczęściej popełniane przestępstwa i wykroczenia skarbowe?
Korzystając z porad ekspertów, ich wiedzy i doświadczenia, pomożemy Ci poprawnie interpretować przepisy podatkowe!
Nie zwlekaj! Zamów poradnik „Podatki Dochodowe w Praktyce. Firma i Podatki” już teraz!