Idea „Dnia Wolności Podatkowej” narodziła się Stanach Zjednoczonych. Pierwszy raz został obliczony w 1900 roku i przypadł na koniec stycznia. Wtedy to koszty rządu (federalnego i stanowych), jak nazywał te wydatki prof. M. Friedman, wynosiły 2% ówczesnego PKB!
W Polsce od 1994 roku Dzień Wolności Podatkowej oblicza nasz instytut. Dzień Wolności Podatkowej jest symboliczną datą, kiedy przestajemy przymusowo pracować na potrzeby rządu i zaczynamy pracować dla siebie i dla naszych rodzin.
Do obliczania Dnia Wolności Podatkowej służy stosunek udziału wszystkich wydatków publicznych (budżet państwa, samorządów, rządowe fundusze celowe itp.) do produktu krajowego brutto.
Dane pochodzą z uzasadnienia do budżetu opracowywanego przez Ministerstwo Finansów, konfrontowane z danymi Eurostatu oraz innych oficjalnych źródeł.
Polska w „Paying Taxes. The Global Picture1” na 2012 rok znalazła się na 127 pozycji (w 2011 w rankingu ogólnym na znajdowaliśmy się na 121 pozycji).
| Dzień Wolności Podatkowej w 2011 roku 14 dni później |
Autorzy raportu przebadali systemy w 183 krajach. Jak zwykle pod uwagę brali trzy kryteria:
całkowitą wysokość obciążeń podatkowych.
- liczbę płatności podatkowych w ciągu roku,
- czas, jaki firma musi poświęcić na wypełnienie formalności podatkowych,
W porównaniu z ubiegłym rokiem Polska spadła w rankingu. W 2011 znajdowaliśmy się na 121 pozycji. Według autorów rankingu przeciętna firma miała wtedy 29 płatności podatkowych w ciągu roku (co dało polskiemu systemowi podatkowemu 94. miejsce w tej części rankingu); poświęciła na rozliczenie z fiskusem 325 godzin w ciągu roku (136. miejsce), a całkowita stawka podatkowa (łącznie ze składkami) sięgała 42,3 procent (102. miejsce).
Według tegorocznej edycji rankingu:
- liczba płatności podatkowych nie zmieniła się i wynosi 29, co jednak daje nam 96 miejsce w tej części rankingu;
- liczba godzin potrzebna na ich rozliczanie to 296 (130. miejsce),
- całkowita stawka podatkowa (łącznie ze składkami) sięgała 43,6 procent (112. miejsce),
- Tym samym w rankingu ogólnym na rok 2012 znaleźliśmy się na 127 pozycji.
"Paying Taxes 2012. The global picture” to kolejna edycja dorocznego raportu oceniającego przyjazność systemów podatkowych dla firm, opracowywanego przez Bank Światowy i firmę doradczą PwC.
Od początku naszej działalności dostrzegaliśmy znaczenie systemu podatkowego dla normalnego funkcjonowania gospodarki oraz całego państwa i dlatego stał się on jednym z głównych tematów naszych badań.
Widząc narastające obciążenie podatkowe, a także to, że większość ludzi nie zdaje sobie sprawy z prawdziwej wysokości podatków, które płaci zaczęliśmy w 1994 roku obliczać i ogłaszać „Dzień Wolności Podatkowej”. Jest to symboliczny dzień, w którym Polacy przestają zarabiać na utrzymanie rządu a zaczynają na własne.
System podatkowy w Polsce przez cały był pośpiesznie zmieniany, aż w ogóle przestał przypominać „system”, gdyż jego elementy przestały być skoordynowane. Nie chodzi więc już tylko o nadmierną wysokość obciążeń nakładanych przez rząd, lecz o to, że ciągłe zmiany przepisów, ich skomplikowanie i zależność od interpretacji sprawiły, że są one przeszkodą w życiu społecznym i gospodarczym.
Przez wrogi podatkowo system tracą zwykli podatnicy, tracą firmy, traci wreszcie sam rząd. Potrzeby zmiany tego stanu rzeczy nie podważa już nikt. Zadaniem Centrum im. Adama Smitha nie ma już czego naprawiać - system podatkowy trzeba stworzyć go od nowa.
Nasze Centrum od ponad dekady propaguje koncepcje zupełnie nowego systemu. Proponowane rozwiązania wynikają z dokładnej i wieloletniej analizy systemowej dotychczasowych przepisów, zarówno pod względem legislacyjnej poprawności jak i ich skutków ekonomicznych. Dlatego nasza propozycja obejmuje nie tylko podatki, ale całość dochodów państwa, w tym zwłaszcza opodatkowanie pracy w postaci m.in. składki na ZUS.
Dzień Wolności Podatkowej 2012
Centrum im. Adama Smitha już po raz dziewietnasty ogłasza Dzień Wolności Podatkowej w Polsce. To symboliczny moment, w którym statystyczny obywatel przestaje wreszcie pracować na rzecz rządu (płacąc wszystkie nałożone na niego podatki, nie tylko podatkek PIT i VAT) i zaczyna pracować dla siebie i swojej rodziny.
W 2012 roku Dzień Wolności Podatkowej przypada w dniu 21 czerwca.
Data ta wynika z udziału sektora wydatków publicznych w Produkcie Krajowym Brutto, planowanym na ten rok w wysokości 1589,6 mld PLN. Wyniesie on w bieżącym roku według przedstawionych przez rząd planów ponad 47 proc., a więc będzie ciągle jednym z najwyższych w ostatnich latach. Oznacza to, że obywatele pracują na potrzeby rządu prawie połowę roku, czyli ponad 172 dni (patrz następny rozdział o rzeczywistej dacie DWP 2011). W tym roku szczególnie trudno było nam uchwycić wszystkie, a przynajmniej wszystkie istotne, wydatki publiczne, ze względu na ich duże rozproszenie. W tym kontekście warto zauważyć, że sam Bank Gospodarstwa Krajowego prowadzi co najmniej 10 tzw. funduszy celowych. Z funduszy tych finansowanych jest szereg wydatków rządowych, np. Krajowy Fundusz Mieszkaniowy, Krajowy Fundusz Drogowy i Fundusz Kolejowy; a ich struktura (stosunek długu zewnętrznego do dotacji budżetowej) nie jest znany. Tylko KFD dysponuje, w zależności od źródła informacji, kwotą od 21,6 mld PLN do blisko 30 mld PLN, co istotnie może wpłynąć na końcowe wartości wydatków publicznych.
Przypomnijmy, że budżet nie jest bytem samoistnym, a każdy wydatek jest wyłącznie konsekwencją wcześniej podjętych decyzji politycznych.
Indeks, jakim jest „Dzień Wolności Podatkowej”, najlepiej pokazuje faktyczną wysokość opodatkowania pracy obywateli, która jest źródłem bogactwa ich i narodu. Inaczej niż większość pobieżnych obserwacji, które często ograniczają się do analizy podatków dochodowych, wielkość ta zawiera w sobie również inne, często niewidoczne dla zwykłego obywatela, podatki takie jak akcyza czy VAT oraz tzw. składki, jak składka ZUS, zdrowotna czy pozostałe. Ujmuje również dług publiczny, który jest też podatkiem, tyle że odłożonym w czasie, ale już obecnie ponoszonych przez obywateli.
Krzysztof Dzierżawski
Centrum im. Adama Smitha